του Φίλιππα Σακελλαρίου
μια ιστορία οδοντιατρικής στο Δίκορφο Ζαγορίου
μια ιστορία οδοντιατρικής στο Δίκορφο Ζαγορίου
Όσοι από μας έχουν το θλιβερό προνόμιο τού γήρατος, καλά είναι, να γράφουν στην, εφημερίδα μας τις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας στο Δίκορφο, ή τις αφηγήσεις των πατεράδων των. Έτσι οι νεώτεροι θα μάθουν πως ζούσαν οι χωριανοί μας τον καιρό της ακμής του χωριού, και θα υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες για τους μεταγενέστερους.
Γιατί πρέπει να ομολογήσουμε ότι δεν ξέρουμε τίποτε για την ιστορία του χωριού, μας εδώ και 100 χρόνια, και τούτο γιατί δεν υπάρχει κανένα γραπτό κείμενο.
Μ΄ αυτές τις σκέψεις αποφάσισα κι εγώ να γράψω την ιστορία της Νίτσας τ΄ Ζάνα της οδοντογιατρού του χωριού μας.
Θα ήμουν 6 ή 7 χρόνων, δηλαδή πριν 65 χρόνια. Η Νίτσα, μια μεσόκοπη γυναίκα είχε κληρονομήσει από τον πατέρα της δυο οδοντάγριες, και όχι οδοντάγρες που τις λέμε εμείς οι οδοντογιατροί. Και τις έλεγαν οδοντάγριες γιατί ήταν πολύ άγριες.
Τα έσοδα της οικογένειας Ζάνα ήταν πολύ περιορισμένα, ένα χωράφι για βρίζα, έβγαινε δεν έβγαινε το ψωμί της χρονιάς, έναν κήπο, ένα αμπέλι και λίγες γίδες και κότες.
Για να κάνει τότε μια οικογένεια μια τζαντίλα τυρί, έπρεπε να μαζεύει το γάλα δυο μήνες και θα χαλούσε, γι΄ αυτό στη γειτονιά στον πέρα μαχαλά σμίγανε τα γάλατα. Όλη η γειτονιά πήγαινε για πέντε μέρες το γάλα σ΄ ένα σπίτι, ώστε να μαζεύεται κάποια ποσότητα για να κάνουν λίγο τυρί.
Μ' αυτές τις συνθήκες η διαβίωση ήταν δύσκολη, γι' αυτό και η Νίτσα χρησιμοποιούσε και τις οδοντάγριες όταν υπήρχε πελατεία.
Οι περισσότεροι Δικορφίτες πήγαιναν στα Γιάννινα στον Ξιούρα τον Οδοντογιατρό, που φορούσε σκληρό μαύρο καπέλο και βελάδα, μόνιμη όμως πελατεία της Νίτσας ήταν οι βλάχοι.
Μεγάλα τσιελιγκάτα ήταν τότε στα βουνά μας. Μεγάλες οικογένειες μ' έναν αρχηγό. Ο Χαρδαλιάς στα έλατα, οι Μπονοβαίοι στα Ριζανά, πλούσιοι πάνω από χίλια πρόβατα ο καθένας.
Τις αρρώστιες οι βλάχοι τις αντιμετώπιζαν με πρωτόγονα μέσα εμπειρικά.
Για τα δόντια όταν οι πόνοι ήταν αφόρητοι και η σκάρφη δεν έκανε τίποτε, κατέφευγαν στη Νίτσα.
Έτσι ένα πρωινό έφτασε, στη Νίτσα ένα καραβάνι από βλάχους και βλάχες, με οχτώ άλογα φορτωμένα πεσκέσια για τη Νίτσα.
Μια βλάχα κοπέλα 17 χρόνων μαντιλοδεμένη στα μάγουλα ήταν η άρρωστη. Την συνόδευαν βλάχοι για να κρατούν γερά χέρια και πόδια και βλάχες που θα δίναν κουράγιο την ώρα της εξάγωγής.
Η μάνα της Νίτσας, η Φροσύνη, μια καλοκάγαθη γυναίκα ήταν η βοηθός της Νίτσας. Αντίθετα, η φυσιογνωμία της Νίτσας είχε αγριέψει από την αγριότητα του επαγγέλματος. Όπως θα θυμούνται οι συνομήλικοι μου, αλλά και νεώτεροι, η Νίτσα ήταν μελαχρινή με ελαφρό χνουδάτο μουστάκι, βλοσυρή και αμίλητη πάντοτε.
Τη βλέπαμε εμείς παιδιά και μας έπιανε φόβος. Δεν ήταν μικρό πράγμα να βγάζεις δόντια ανένδοτα, ακούνητα δηλαδή, χωρίς αναισθησία, χρειαζόταν μεγάλη σκληρότητα, γι΄ αυτό και η Νίτσα, παρ΄ ότι ήταν καλή γυναίκα, είχε προσαρμοστεί σ' αυτήν την απαραίτητη σκληράδα του επαγγέλματος.
Εμείς τα παιδιά της γειτονιάς, από την εξώπορτα παρακολουθούσαμε αυτή τη μακάβρια χειρουργική επέμβαση.
Η Νίτσα έριξε μια διακριτική ματιά στα άλογα με τα πισκέσια, τσαντίλες με τυρί, βούτυρο κι αυγά σωστός θησαυρός, κι αμέσως πήγε στο κελάρι του μουλαριού να πάρει την οδοντάγρια, εκεί την έβαζε πάντοτε, δεν μπορούσε να βρει καλύτερη θέση για τον τέτανο.
Η βλάχα ακουμπούσε το κεφάλι της στο στομάχι της Φροσύνης που το κρατούσε ακίνητο με τις δυο παλάμες της. Βλάχοι κρατούσαν χέρια και πόδια, ,και οι βλάχες έδιναν κουράγιο.
Η Νίτσα αρκεί να έπιανε το δόντι, με την οδοντάγρια, από εκεί και πέρα δεν το άφηνε ποτέ γιατί θα χάνονταν ο θησαυρός.
Έκανε μια κίνηση η Νίτσα προς τα οπίσω τραβώντας το δόντι, με ουρλιαχτά η βλάχα θηρίο τινάχτηκε μπροστά μπροστά και ξέφυγε από τους βοηθούς, η Φροσύνη τώρα κρατούσε κόντρα την κόσα από τα μαλλιά. Η Νίτσα όμως ψύχραιμη κρατούσε σταθερά την οδοντάγρια. Ένα βήμα ή Νίτσα πίσω τραβώντας το δόντι, δυο βήματα μπροστά η βλάχα ουρλιάζοντας. Μ΄ αυτόν τον τρόπο έφθασαν στην εξώπορτα. Βγήκαν στο γκαλντερίμι, κι αυτό το τρίο η Νίτσα, η βλάχα και η Φροσύνη που κρατούσε κόντρα την κόσα από τα μαλλιά πήραν τον κατήφορο. Εκεί κοντά στη βρύση με μια απότομη κίνηση η Νίτσα το έβγαλε το δόντι. Στην πραγματικότητα το είχε σπάσει, Αλλά αυτό ήταν αρκετό. Το τι επακολουθούσε ύστερα ήταν άλλος λόγος, έφταιγε το κακό αερκό.
Η Νίτσα είχε κάνει το καθήκον της και είχε πληρωθεί γι΄ αυτό.
Γιατί πρέπει να ομολογήσουμε ότι δεν ξέρουμε τίποτε για την ιστορία του χωριού, μας εδώ και 100 χρόνια, και τούτο γιατί δεν υπάρχει κανένα γραπτό κείμενο.
Μ΄ αυτές τις σκέψεις αποφάσισα κι εγώ να γράψω την ιστορία της Νίτσας τ΄ Ζάνα της οδοντογιατρού του χωριού μας.
Θα ήμουν 6 ή 7 χρόνων, δηλαδή πριν 65 χρόνια. Η Νίτσα, μια μεσόκοπη γυναίκα είχε κληρονομήσει από τον πατέρα της δυο οδοντάγριες, και όχι οδοντάγρες που τις λέμε εμείς οι οδοντογιατροί. Και τις έλεγαν οδοντάγριες γιατί ήταν πολύ άγριες.
Τα έσοδα της οικογένειας Ζάνα ήταν πολύ περιορισμένα, ένα χωράφι για βρίζα, έβγαινε δεν έβγαινε το ψωμί της χρονιάς, έναν κήπο, ένα αμπέλι και λίγες γίδες και κότες.
Για να κάνει τότε μια οικογένεια μια τζαντίλα τυρί, έπρεπε να μαζεύει το γάλα δυο μήνες και θα χαλούσε, γι΄ αυτό στη γειτονιά στον πέρα μαχαλά σμίγανε τα γάλατα. Όλη η γειτονιά πήγαινε για πέντε μέρες το γάλα σ΄ ένα σπίτι, ώστε να μαζεύεται κάποια ποσότητα για να κάνουν λίγο τυρί.
Μ' αυτές τις συνθήκες η διαβίωση ήταν δύσκολη, γι' αυτό και η Νίτσα χρησιμοποιούσε και τις οδοντάγριες όταν υπήρχε πελατεία.
Οι περισσότεροι Δικορφίτες πήγαιναν στα Γιάννινα στον Ξιούρα τον Οδοντογιατρό, που φορούσε σκληρό μαύρο καπέλο και βελάδα, μόνιμη όμως πελατεία της Νίτσας ήταν οι βλάχοι.
Μεγάλα τσιελιγκάτα ήταν τότε στα βουνά μας. Μεγάλες οικογένειες μ' έναν αρχηγό. Ο Χαρδαλιάς στα έλατα, οι Μπονοβαίοι στα Ριζανά, πλούσιοι πάνω από χίλια πρόβατα ο καθένας.
Τις αρρώστιες οι βλάχοι τις αντιμετώπιζαν με πρωτόγονα μέσα εμπειρικά.
Για τα δόντια όταν οι πόνοι ήταν αφόρητοι και η σκάρφη δεν έκανε τίποτε, κατέφευγαν στη Νίτσα.
Έτσι ένα πρωινό έφτασε, στη Νίτσα ένα καραβάνι από βλάχους και βλάχες, με οχτώ άλογα φορτωμένα πεσκέσια για τη Νίτσα.
Μια βλάχα κοπέλα 17 χρόνων μαντιλοδεμένη στα μάγουλα ήταν η άρρωστη. Την συνόδευαν βλάχοι για να κρατούν γερά χέρια και πόδια και βλάχες που θα δίναν κουράγιο την ώρα της εξάγωγής.
Η μάνα της Νίτσας, η Φροσύνη, μια καλοκάγαθη γυναίκα ήταν η βοηθός της Νίτσας. Αντίθετα, η φυσιογνωμία της Νίτσας είχε αγριέψει από την αγριότητα του επαγγέλματος. Όπως θα θυμούνται οι συνομήλικοι μου, αλλά και νεώτεροι, η Νίτσα ήταν μελαχρινή με ελαφρό χνουδάτο μουστάκι, βλοσυρή και αμίλητη πάντοτε.
Τη βλέπαμε εμείς παιδιά και μας έπιανε φόβος. Δεν ήταν μικρό πράγμα να βγάζεις δόντια ανένδοτα, ακούνητα δηλαδή, χωρίς αναισθησία, χρειαζόταν μεγάλη σκληρότητα, γι΄ αυτό και η Νίτσα, παρ΄ ότι ήταν καλή γυναίκα, είχε προσαρμοστεί σ' αυτήν την απαραίτητη σκληράδα του επαγγέλματος.
Εμείς τα παιδιά της γειτονιάς, από την εξώπορτα παρακολουθούσαμε αυτή τη μακάβρια χειρουργική επέμβαση.
Η Νίτσα έριξε μια διακριτική ματιά στα άλογα με τα πισκέσια, τσαντίλες με τυρί, βούτυρο κι αυγά σωστός θησαυρός, κι αμέσως πήγε στο κελάρι του μουλαριού να πάρει την οδοντάγρια, εκεί την έβαζε πάντοτε, δεν μπορούσε να βρει καλύτερη θέση για τον τέτανο.
Η βλάχα ακουμπούσε το κεφάλι της στο στομάχι της Φροσύνης που το κρατούσε ακίνητο με τις δυο παλάμες της. Βλάχοι κρατούσαν χέρια και πόδια, ,και οι βλάχες έδιναν κουράγιο.
Η Νίτσα αρκεί να έπιανε το δόντι, με την οδοντάγρια, από εκεί και πέρα δεν το άφηνε ποτέ γιατί θα χάνονταν ο θησαυρός.
Έκανε μια κίνηση η Νίτσα προς τα οπίσω τραβώντας το δόντι, με ουρλιαχτά η βλάχα θηρίο τινάχτηκε μπροστά μπροστά και ξέφυγε από τους βοηθούς, η Φροσύνη τώρα κρατούσε κόντρα την κόσα από τα μαλλιά. Η Νίτσα όμως ψύχραιμη κρατούσε σταθερά την οδοντάγρια. Ένα βήμα ή Νίτσα πίσω τραβώντας το δόντι, δυο βήματα μπροστά η βλάχα ουρλιάζοντας. Μ΄ αυτόν τον τρόπο έφθασαν στην εξώπορτα. Βγήκαν στο γκαλντερίμι, κι αυτό το τρίο η Νίτσα, η βλάχα και η Φροσύνη που κρατούσε κόντρα την κόσα από τα μαλλιά πήραν τον κατήφορο. Εκεί κοντά στη βρύση με μια απότομη κίνηση η Νίτσα το έβγαλε το δόντι. Στην πραγματικότητα το είχε σπάσει, Αλλά αυτό ήταν αρκετό. Το τι επακολουθούσε ύστερα ήταν άλλος λόγος, έφταιγε το κακό αερκό.
Η Νίτσα είχε κάνει το καθήκον της και είχε πληρωθεί γι΄ αυτό.
Ο Φίλιππος Σακελλαρίου (23 Απριλίου 1914 - 10 Ιουνίου 1999) ήταν απόφοιτος της Ζωσιμαίας Σχολής του 1931 και ήταν μέλος του Συλλόγου μας. Ήταν διακεκριμένος οδοντίατρος – γναθοχειρουργός με μεγάλο πάθος για την έρευνα στην οδοντιατρική και ειδικότερα στις μετεμφυτεύσεις δοντιών. Έχουν δημοσιευθεί πολλές εργασίες του στον τομέα των μετεμφυτεύσεων σε έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά όπως το «Oral Surgery, oral medicine and oral pathology» των Η.Π.Α., το «Endodontics & Dental Traumatology» της Δανίας κ.λ.π. και το όνομά του αναφέρεται στην σχετική βιβλιογραφία. Το παραπάνω χιουμοριστικό αφήγημα έχει δημοσιευθεί προ πολλών ετών στην εφημερίδα του χωριού Δικόρφου Ζαγορίου «Δικορφιώτικα Νέα».
ΠΗΓΗ: www.zosimaia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου