ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΕΙΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ ΣΤΟ:

iliochori@gmail.com


28 Μαΐ 2011

Ζαγόρι. Παράδοση και χώρος


Παράδοση και χώρος είναι δύο λέξεις που ξεχάστηκαν από τον άνθρωπο της βιομηχανικής επανάστασης. Σήμερα, εποχή κατ’ εξοχήν αμφισβητήσεων και προβληματισμού οι δύο λέξεις αυτές μας είναι πολύ χρήσιμες.
Εξ ορισμού παράδοση είναι η προφορική ή και γραπτή μεταφορά συνηθειών από μια γενιά στην άλλη. Άλλες φορές πάλι η μεταφορά γίνεται με παραδείγματα. Στη συνέχεια ο χώρος είναι μια έκταση που ορίζεται από καθορισμένα σημεία. Σ’ αυτή την έκταση ζει και αναπτύσσεται μια κοινωνία που μεταφέρει τις συνήθειες της από γενιά σε γενιά. Χώρος και κοινωνία, κοινωνία και παράδοση, είναι σχήματα που συνυπάρχουν σήμερα ιδίως στον αγροτικό χώρο. Έτσι ο μελετητής της παράδοσης και του χώρου βρίσκεται κατ’ εξοχήν στις αγροτικές περιοχές.
Το Ζαγόρι αποτελεί ακόμα στις μέρες μας ένα χώρο με παράδοση. Η έκταση του, περίπου, καταλαμβάνει το 1/5 του Νομού Ιωαννίνων και διοικητικά υπάγεται στην επαρχία Δωδώνης.
Ανεξάρτητα όμως απ’ αυτή τη διοικητική διαίρεση θα δούμε παρακάτω τα όρια του Παραδοσιακά Ζαγορίσιου χώρου. Το Ζαγόρι ορίζεται απ’ ένα τρίγωνο που έχει κορυφές τις πόλεις, των Γιαννίνων, τη Κόνιτσας και του Μετσόβου.
Τα παραδοσιακά γεωγραφικά όρια του Ζαγορίσιου χώρου είναι από βορρά προς Ανατολή το βουνό Τύμφη μη ψηλότερη κορυφή της Γκαμήλας, (2480) και το ποταμό Αώο που έχει τις πηγές του στο Ζαγοροχώρι Βώβουσα.
Από Ανατολή προς Νότο το βουνό Μαυροβούνι του Μετσόβου, (2100μ) την κοιλάδα του Ποταμού Βάρδα μέχρι την συμβολή του με το Ζαγορίσιο, (παραπόταμοι του Άραχθου).
Από Νότο προς Δύση το επίμηκες βουνό Μιτσικέλι, (1810μ) και από Δύση προς Βορρά την Πόλγη, (Λεκάνη) της Κόνιτσας.
Ο χώρος μέσα σ’ αυτά τα γεωγραφικά όρια ταυτίστηκε με την παράδοση, αυτή δε με τη σειρά της ιδιαίτερα τον χαρακτήρισε.
Οι κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές καθώς επίσης και η πολιτιστική άνοδος που πραγματοποιήθηκαν στο Ζαγόρι κατά τον 17ο, 18ο, 19ο αιώνα αποτυπώθηκαν στο δομημένο περιβάλλον.
Στην περίοδο αυτή με το εμπόριο συγκεντρώθηκαν μεγάλα κεφάλαι στα χέρια Ζαγορισίων που ζητούσαν ασφαλείς επενδύσεις. Έτσι δημιουργήθηκε μια ανθρώπινη και υλική υποδομή στο Ζαγορίσιο χώρο για να δεχθεί την μεγάλη ροή των κεφαλαίων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι χτίστηκαν από το 1750 έως το 1868, πάνω από 70 γεφύρια στο Ζαγόρι.
Ο Ζαγορίσιος χώρος από την Τουρκική κατοχή μέχρι το 1868 διοικείται από Έλληνες. Μια σειρά από διατάξεις καθιστούν τον χώρο προνομιούχο.
Οι διοικητικές αυτές διευκολύνσεις επιτρέπουν την ανάπτυξη της κατάλληλης υποδομής για να δεχθεί τα κεφάλαια που προέρχονται από την εμπορική – αστική τάξη.
Ένας ορεινός αγροτικός χώρος κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες μετατρέπονται σε αστικό. Τα σπίτια ανάλογα με την οικονομική κατάσταση χτίζονται με μεγαλύτερες διαστάσεις. Η οικονομική κατάσταση καθορίζει και την κοινωνική. Οι προύχοντες και ο Ζαγόρ-Βεκύλης είναι άτομα που προέρχονται από πλούσιες οικογένειες.
Μεταξύ των άλλων συνηθειών είναι και οι δωρεές. Τα γεφύρια, τα λιθόστρωτα, οι βρύσες, τα σχολεία, οι εκκλησίες κατασκευάζονται από τις δωρεές χρημάτων των πλουσίων. Οι δάσκαλοι, οι ιερείς πληρώνονται από τους πλουσίους, ακόμα και τα ορφανά κορίτσια προικοδοτούνται από χρήματα των πλουσίων.
Η εργασία στο Ζαγορίσιο χώρο κατανέμεται ανάλογα με την προέλευση των ανθρώπων. Αρβανίτες και Σουλιώτες καλλιεργούν τα χωράφια. Οι Σαρακατσάνοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, είναι νομάδες και μένουν έξω από τους οικισμούς σε καλύβες. Οι γύφτοι κατοικούν στην περιφέρεια του χωριού και ασχολούνται με τις σιδηροκατασκευές και τη μουσική για τα πανηγύρια και άλλες γιορτές.
Η δομή και η λειτουργία της Ζαγορίσιας κοινωνίας διαγράφεται επί σειρά ετών στο φυσικό αλλά και το δομημένο περιβάλλον. Δημιουργεί και πλάθει τον Ζαγορίσιο χώρο. Μετατρέπει μια αγροτική ορεινή περιοχή σε αστικό χώρο.
Οι ασχολίες των κατοίκων, γεωργία, κτηνοτροφία, δάσος παραμένουν σε δεύτερο επίπεδο, ως προς τον χαρακτηρισμό του χώρου. Στο Ζαγόρι επικρατεί μια τάξη πλουσίων αστών.
Με τα σημερινά δεδομένα θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο χώρος μετατρέπεται σε παραθεριστικό κέντρο. Πλούσιοι έμποροι, ταξιδεμένοι έρχονται να περάσουν λίγο καιρό, συνήθως από τον Άϊ Γιώργη μέχρι του Άϊ Δημήτρη, ή τα τελευταία χρόνια της ζωής τους.
Τα σπίτια παίρνουν αστικό χαρακτήρα. Το παλιό χαμηλό σπίτι μετατρέπεται σε διώροφο και τριώροφο .
Η αρχική και λειτουργία αλλάζει. Δημιουργείται η κραββάτα (σαλόνι), χώρος μεγάλος για υποδοχή επισκεπτών και για γιορτινές εκδηλώσεις. Η αστική μορφή των σπιτιών αναπτύσσεται τόσο που στο χώρο υποδοχής πολλές φορές προβλέπεται και ειδική εξέδρα για τους μουσικούς.
Κάτω από τέτοιες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες γεννιέται και η ανάγκη της ξένης τέχνης. Έτσι το χτίσιμο των σπιτιών, των εκκλησιών, των γεφυριών και για τον διάκοσμο τους καλούνται στο Ζαγόρι ονομαστοί μαστόροι της εποχής. Οι τεχνίτες έρχονται κυρίως από τα Κονιτσοχώρια αλλά και από την Βόρειο Ήπειρο και την Δυτική Μακεδονία.
Γνωρίζουμε πάρα πολλά για την μορφολογία των σπιτιών, από εργασίες που έχουν γίνει. Η αρχιτεκτονική στο Ζαγόρι δεν είναι άγνωστη, ένα μεγάλο μέρος διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας. επίσης, κυρίως την τελευταία δεκαετία, έχουμε πολλά στοιχεία για την οικονομία, την κοινωνία από διάφορες μελέτες οργανισμών, υπουργείων και ιδιωτών.
Μεγάλη ανάγκη όμως είναι να γνωρίσουμε με την εποπτία έρευνα στο χώρο την παράδοση. Χρειάζεται όμοια για όλη την Ελληνική Επαρχία να καθορίσουμε τους γεωγραφικούς χώρους μικρότερης κλίμακας με οδηγό την παράδοση.
Διάφοροι μελετητές έχουν την ανάγκη μεθόδων που θα βοηθήσουν στη βαθειά γνώση κάθε χώρου, ώστε να δοθούν περισσότερο σωστές λύσεις στα προβλήματα τους. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα γεωγραφικά όρια κάθε χώρου ανεξάρτητα από την διοικητική διαίρεση τους.
Θα τελείωνα λέγοντας, ότι η γνώση του χώρου και της παράδοσης είναι απαραίτητη για τη λύση κάθε προβλήματος και για κάθε πρόταση και προοπτική οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΑΠΟΓΛΟΥ
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΑΠΟΓΛΟΥ: Αρχιτέκτων D.P.L.G., Αρχιτεκτονική Σχολή Αρ. 1 της Σχολής Καλών Τεχνών στο Παρίσι, 1976. D.E.A. Γεωγραφίας, Περιβάλλοντος, 1977.
ΠΗΓΗ:  www.akx.gr

27 Μαΐ 2011

Πάπιγκο: Οδοιπορικό στο πιο δημοφιλές Ζαγοροχώρι

Φωλιασμένα στην «αγκαλιά» του όρους Αστράκας, το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο,
κλέβουν την παράσταση από τα υπόλοιπα Ζαγοροχώρια! Χτισμένα σε υψόμετρο 960 μ.,
βρίσκονται σε απόσταση 60 χλμ. από τα Ιωάννινα και προσφέρονται για ένα ... short break γεμάτο εικόνες και εμπειρίες! Και μόνο η διαδρομή φτάνει για να σας μαγέψει...

Περνώντας πάνω από τον ποταμό Βοϊδομάτη και αφήνοντας πίσω σας την παλιά γέφυρα της Αρίστης,εμφανίζονται μπροστά σας οι δύο οικισμοί περικυκλωμένοι από τεράστιες βραχοσειρές.
Στο Μεγάλο Πάπιγκο σπίτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής από άσπρη πελεκητή πέτρα,
επιβλητικές πόρτες και παλιές βρύσες θα αποτυπωθούν με αμέτρητα «κλικ» στον
φωτογραφικό φακό σας.

Σε απόσταση 4 χλμ. βρίσκεται το Μικρό Πάπιγκο, στο οποίο σας καλωσορίζει ο ναός των Ταξιαρχών. Για μία αξέχαστη εμπειρία προτιμήστε το μονοπάτι που οδηγεί σε αυτό και θαυμάστε την ομορφιά της φύσης εκ των έσω!

Τι θα δείτε/κάνετε:
•Τον χτισμένο το 1852 ναό του Αγίου Βλασσίου, τις τοιχογραφίες της μικρής εκκλησίας της Παναγίας, το εξαιρετικό κτήριο του δημοτικού σχολείου και την Καλλίνειο Σχολή στο Μεγάλο Πάπιγκο.
•Με ορμητήριό σας το Πάπιγκο, πάρτε μέρος σε πεζοπορίες και ορειβατικές δραστηριότητες μέσα στη φύση.
•Στη ρεματιά μεταξύ Μικρού και Μεγάλου Πάπιγκου κάντε μια στάση στις φυσικές
λίμνες Ρογκοβού, που φημίζονται για τα πράσινα νερά τους.
•Επισκεφθείτε τη Δρακολίμνη, μία από τις 3... αλπικές λίμνες της Πίνδου, για να
μάθετε τα μυστικά της. Σύμφωνα με τη μυθολογία εδώ, σε υψόμετρο 2.100 μ. και μια έκταση 5 τ.χλμ., λέγεται ότι έζησε ένας Δράκος, στον οποίο οφείλει και το όνομά της.

Πού να μείνετε:
•Στον ξενώνα Καλλιόπη, με τα εφτά πλήρως εξοπλισμένα δωμάτια, τα δύο εκ των οποίων διαθέτουν και τζάκι. Η μέρα εδώ ξεκινάει δυναμικά με ένα πλούσιο πρωινό με ηπειρώτικες πίτες και τοπικά προϊόντα. Συνεχίζει με δραστηριότητες, όπως ιππασία και ορειβασία, και τελειώνει με ένα απολαυστικό δείπνο στο ομώνυμο εστιατόριο. Διοργανώνονται και κοινωνικές εκδηλώσεις. (Μεγάλο Πάπιγκο, τηλ. 26530 41081, www.kalliopi-papigo.gr)
•Σε ένα από τα παλιότερα αρχοντικά του Πάπιγκου, στεγάζεται το άρτι ανακαινισμένο Αρχοντικό Γκέκη 1876. Χαρακτηρισμένο ως παραδοσιακός ξενώνας σάς προσφέρει αξέχαστη διαμονή σε ένα από τα εννιά δωμάτιά του. Highligt το χορταστικό πρωινό με σπιτικές μαρμελάδες και πίτες. (Μεγάλο Πάπιγκο, τηλ. 26530 41610)
•Ο παραδοσιακός ξενώνας Κωνσταντίνου & Ελένης, στο χωριό Μονοδένδρι, υπόσχεται στιγμές αστείρευτης αναζωογόνησης, καθώς διαθέτει ένα άκρως χαλαρωτικό πετρόχτιστο υδρομασάζ. Τα 7 πολυτελή δωμάτιά του χαρακτηρίζονται από την προσεγμένη διακόσμηση με τα χειροποίητα έπιπλα, τα σκαλιστά ταβάνια και τα ξύλινα δάπεδα. ( Μονοδένδρι, τηλ. 26530 71328, www.ke-hotel.gr)

Πού να φάτε:
•Στο εστιατόριο του ξενώνα Καλλιόπη θα δοκιμάσετε αυθεντικές ηπειρώτικες γεύσεις. Η κα Καλλιόπη βάζει όλη τη μαεστρία της και δημιουργεί ποικιλία μαγειρευτών φαγητών, παραδοσιακές πίτες και ψητά της ώρας. Δοκιμάστε οπωσδήποτε το μοσχαράκι με τα δαμάσκηνα και τις σταφίδες που συνοδεύεται τέλεια με κρασί ιδίας παραγωγής. (Μεγάλο Πάπιγκο, τηλ. 26530 41081, www.kalliopi-papigo.gr)
•Στην παραδοσιακή ταβέρνα Αστράκα που στεγάζεται σε ένα κτήριο του 1824, στην κεντρική πλατεία του χωριού, θα γευτείς ζαγορίσιες σπιτικές πίτες και φρέσκα ντόπια κρέατα. (Μεγάλο Πάπιγκο, τηλ. 26530 41693)

Πώς να πάτε:
Οι δύο οικισμοί απέχουν 60 χλμ. από τα Ιωάννινα. Ο δρόμος είναι γεμάτος στροφές, γι'
αυτό θα πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί, ιδιαιτέρως στα ανήλιαγα σημεία και κυρίως
κατά τις βραδινές ώρες ή σε περίπτωση που έχει χιονίσει.

Πηγή: Icons Travellers

ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΣΤΟ:  sarotiko.blogspot.com

26 Μαΐ 2011

Μανασσής Ζαγορίου


Μανασσής, ένα όμορφο κατάφυτο μικρό Ζαγοροχώρι στις βόρειες υπώρειες του βουνού Μιτσικέλι στα 910 μ. υψόμετρο. Χαρακτηριστικός ο τεράστιος υπεραιωνόβιος πλάτανος στο μεσοχώρι, οι βρύσες με τα κρύα τρεχούμενα νερά και ο Αι-Γιώργης (1770), χαρακτηριστικό δείγμα Ζαγορίσιας εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Το χωριό κάηκε απὀ τους Γερμανούς τον Οκτώβριο του 1943. Διαθέτει υπέροχη και απεριόριστη θέα προς πολλά άλλα χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου, το φαράγγι του Βίκου, την Τύμφη, το Περιστέρι στα ανατολικά.





ΠΗΓΗ: www.facebook.com σελίδα Manassis Zagoriou

25 Μαΐ 2011

Τρίστενο Ζαγορίου Ιωαννίνων

Το Τρίστενο Ανατολικού Ζαγορίου, {(τέως Δρεστενίκον Επαρχίας Δωδώνης μέχρι το 1927 όπου και άλλαξε το όνομά του με το διάταγμα 1.4.1927 (ΦΕΚ76/1927)}, δεν είναι γνωστό πότε δημιουργήθηκε ως χωριό. Είναι ένα από τα πιο όμορφα και νοικοκυρεμένα χωριά του Ανατολικού Ζαγορίου. Να τι γράφει ο Γιάννης Σαραλής στο βιβλίο του το "Ζαγόρι" του 1957 : " Το Τρίστενο είναι το χωριό με την συγρατημένη σιωπηλή ομορφιά του, γιατί βρί- σκεται γυρμένο στην ανατολική βουνοπλαγιά του Γρεβενητίου. Πρέπει να το προσέξης και να το αναζητήσεις. Και άμα το γνωρίσεις μένεις έκθαμπος από το εξαίσιο θέαμα που ξανοίγεται μπροστά σου. Το βουνό πάνω από το χωριό χωρισμένο σε τρία διάσελα αφήνει να κατηφορίζει ίσα μ' αυτό όλος εκείνος ο πολυποίκιλος θησαυρός του πράσινου που ξεχύνεται μαζί με τα κρυστάλλινα νερά του και κατακλύζουν το χωριό μ'ένα ορμητικό και χαρούμενο θρίαμβο.Το Τρίστενο κρύφτηκε μέσα στα βαθύσκια φυλλώματα των δέντρων κι ανα- σαίνει τη δροσιά του νερού ακούoντας το αιώνιο νανούρισμά του.Μονάχα οι τρείς κορφούλες του βουνού βαλμένες στη σειρά στέκο- νται κι αγναντεύουν το δρόμο μας..." Στην είσοδο του χωριού το κτίριο του κοινοτικού ξενώνα και μια μεγάλη μοσχοϊτιά μας υποδέχονται και σκαλοπάτια τερματίζουν την πορεία του οχήματός μας. Η γοητεία του Τριστένου είναι ότι περπατάς, όχι επειδή απαγορεύεται αλλά επειδή από κατασκευής δεν προβλέφθηκε (ευτυχώς) να υπάρχουν αμαξητοί δρόμοι. Ανεβαίνοντας τα σκαλιά βρισκόμαστε σε μια από τις ωραιότερες πλατείες του Ζαγορίου. Μπαλκονάτη, σχεδόν κυκλική, στα 940μ. υψόμετρο, με δύο τεράστιους πλατάνους (ο ένας φιλοξενεί επάνω του ένα καμπανα-ριό). Ανεβαίνοντας λίγα σκαλιά ακόμα, βρισκόμαστε σε άλλο επίπεδο της πλατείας όπου βρίσκεται το στολίδι του χωριού, η υπέροχη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου, χτισμένη με κλασική Ζαγορίσια αρχιτεκτονική το 1793. Λίγα είναι τα κτίσματα που διατηρούν την κλασική Ζαγορίσια αρχιτεκτονική αφού όπως και τα υπόλοιπα χωριά του Ανατολικού του (φτωχού) Ζαγορίου, έτσι και το Τρίστενο γνώρισε τρομακτικές καταστροφές από τους βομβαρδισμούς των Γερμανών κατά το 1943. Έτσι τα περισσότερα σπίτια έχουν την χαρακτηριστική κόκκινη τσίγκινη στέγη από χρηματοδοτήσεις του σχεδίου Μάρσαλ μετά τον πόλεμο.

ΠΗΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: www.hellenica.de

24 Μαΐ 2011

Μετοικεσίες Ζαγορισίων στη Θράκη

ΙΣΤΟΡΙΚΑ  ΓΕΓΟΝΟΤΑ
    Στα τελευταία χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, με τους τιμαριούχους άρχοντες, υπήρχε γενική δυσαρέσκεια στην Ήπειρο. Έτσι, όταν εμφανίστηκαν στον ηπειρωτικό χώρο οι Οθωμανοί, το 1430 και συγκεκριμένα ο αντιπρόσωπος του Σουλτάνου Μουράτ του Β’, ο Καρά Σινάν πασάς, τον επισκέφθηκε πρεσβεία από το κεντρικό Ζαγόρι και του παρέσχε τη δυνατότητα διέλευσης προς τα Ιωάννινα με αντάλλαγμα την αυτονομία τους, την αυτοδιοίκηση, την απαλλαγή από τους φόρους και την κατάργηση του τιμαριωτικού καθεστώτος. Ο Καρά Σινάν συναινεί με την εξής προϋπόθεση: να στέλνουν οι Ζαγορίσιοι ετησίως ορισμένο αριθμό ανδρών, για να περιποιούνται τα άλογα και να επισκευάζουν τις άμαξες του αυτοκρατορικού στρατού στην Κωνσταντινούπολη. Τα άτομα αυτά λέγονταν ΒΟΪΝΙΚΕΣ, από το βοϊνίκ που σημαίνει ιπποκόμος.

  Στο θεσμό αυτό εντάσσονται το 1479 και τα χωριά του Βλαχοζάγορου, σύμφωνα δε με το θεσμό αυτό, τα χωριά αυτά ήταν ενταγμένα σ’ ένα προνομιακό φορολογικό καθεστώς που υπαγόταν στο Ταμείο της εκάστοτε μητέρας του Σουλτάνου της Βαλιντέ Σουλτάνας. Τα προνόμια αυτά απολάμβαναν το Μέτσοβο. το Περιβόλι και τα άλλα χωριά της περιοχής. Στις αρχές του Ι7 αιώνα ο θεσμός αυτός, της αποστολής δηλαδή των Βοϊνίκων, ατονεί,  καταργείται και αντικαθίσταται από το θεσμό του “κεφαλικού φόρου” που καταβάλλουν οι Ζαγορίσιοι στους Οθωμανούς, ενώ ουσιαστικά τα προνόμια παραμένουν καίτοι άλλαζαν κατά περιόδους μέχρι το 1868. Οι ετήσιες αυτές μετακινήσεις αποτέλεσαν το προδρομικό στάδιο για το μετέπειτα μεταναστευτικό ρεύμα προς αναζήτηση εμποροβιοτεχνικού βιοπορισμού, όπως αναφέρει ο Αστέριος Κουκούδης στο δεύτερο τόμο της εξαίρετης μελέτης του σχετικά με τις μητροπόλεις και τη διασπορά των Βλάχων.
   Άλλες αφορμές είναι ενδεικτικά:
Το 1600-1611, στη Θεσσαλία και την Ήπειρο, οι ορεινοί πληθυσμοί, κυρίως βλάχοι., ανταποκρίνονται στο κάλεσμα του Μητροπολίτη Τρίκκης. Διονυσίου του Φιλοσόφου, να καταλάβουν τα Ιωάννινα, με άδοξο όμως αποτέλεσμα, ώστε τελικά οι επαναστάτες κυνηγημένοι τρέπονται σε φυγή προς τη Μοσχόπολη, Θεσσαλία και Ανατολική Μακεδονία. Ακολουθεί η γενική πολεμική και επαναστατική αναστάτωση με τη σύγκρουση Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από το 1768 μέχρι το 1774, με αποκορύφωμα τα Ορλωφικά γεγονότα και την καταστροφή της Μοσχόπολης το 1769. Παράλληλα, οι Οθωμανοί καταργούν τα προνόμια και επιβάλλουν πλέον σκληρή φορολογία (το χαράτσι) και αυξάνουν γενικά τις οικονομικές απαιτήσεις τους. Οι ληστρικές επιθέσεις Τουρκαλβανών, ιδιαίτερα στα χρόνια της ταυτόχρονης εμφάνισης και κυριαρχίας του Αλή πασά, οι οποίες ξεκινούν από το 1788 μέχρι το θάνατο του Αλή πασά και συνεχίζονται στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης μέχρι το 1832.

  Η επανάσταση του Ίλιντεν, το 1903, που υποκινήθηκε από τους Βουλγάρους με επίκεντρο το Κρούσοβο. Οι διωγμοί των Χριστιανών από την Ανατολική Ρωμυλία και το Αχρί Τσελεμπί, που άρχισαν το 1885, όταν οι περιοχές αυτές προσαρτήθηκαν στη Βουλγαρία και που κορυφώθηκαν το 1906.

  Η χάραξη νέων συνόρων το 1912 και η παραχώρηση του Μοναστηρίου και του Κρούσοβου στη Σερβία.
  Οι ληστρικές επιθέσεις χριστιανών ληστών στις αρχές του 2Οου αιώνα. Η απελευθέρωση της Θράκης, το 1919 και η ένωσή της με την Ελλάδα.
  Σημαντικό ρόλο για τις μετακινήσεις αυτές κατέχει και η μορφολογία του εδάφους. Τα χωριά αυτά είναι κτισμένα σε δυσπρόσιτες πλαγιές της Πίνδου και όπως πολύ παραστατικά αναφέρει ο Ιωακείμ Μαρτινιανός, Μητροπολίτης Ξάνθης, στο βιβλίο του “Συμβολαί εις την ιστορία της Μοσχοπόλεως” σε απόκεντρα κρησφύγετα, εις οροπέδια πολλάκις υψηλά και μαγευτικότατα, με προτίμηση να περιστρέφονται ταύτα πανταχόθεν υπό υψωμάτων και επομένως η καλλιέργεια και η εκμετάλλευση της γης είναι πολύ περιορισμένες. Οι κάτοικοι των χωριών των Γρεβενών, Μετσόβου, Γράμμου, Καστοριάς ασχολούνται περισσότερο με την κτηνοτροφία και είναι στην πλειοψηφία τους ημι-νομάδες.
  Το καλοκαίρι δηλαδή μένουν στα χωριά τους και το χειμώνα κατεβαίνουν στα χειμαδιά της Θεσσαλίας. Υπάρχουν βέβαια και οικογένειες που ασχολούνται με το εμπόριο, που δημιουργούν μικρές βιοτεχνίες, ενώ υπάρχει και η τάξη των μεταφορέων (των κυρατζήδων) με τα καραβάνια, τα οποία αποτελούνται από 100 και 200 ζώα. Από την τάξη αυτή, των κυρατζήδων, που μετέφεραν μετοίκους, εμπορεύματα και προμήθειες, προέκυψαν αργότερα οι έμποροι. Στα χωριά του Ζαγορίου οι κάτοικοι είναι κατεξοχήν μόνιμοι, έχουν περιορισμένη αγροκτηνοτροφική οικονομία, η καλλιεργήσιμη γη είναι ελάχιστη κι έτσι, πολύ νωρίς αναζητούν διέξοδο στη ξενιτιά.
  Ο υπερπληθυσμός των χωριών αυτών, που οφείλεται και στη συνένωση μικρών οικισμών, ήταν μια άλλη αιτία μετανάστευσης. Ο τόπος δεν τους χωρούσε πια. Οι Wace και Τhomson, αναφέρουν ότι σύμφωνα με τις παραδόσεις, η Σαμαρίνα ανάμεσα στα 1769 - 1832 είχε φτάσει στο σημείο να έχει 15.000 κατοίκους. Ο Αραβαντινός γράφει ότι η Αβδέλα, το 1856 είχε περίπου 450 οικογένειες. Η Λάιστα κατά τον Poukeville, το 1870 είχε 3.500 κατοίκους. Άλλα αίτια είναι οι επιδημίες πανώλης και χολέρας, διάφορα φυσικά φαινόμενα, όπως σεισμοί και κατολισθήσεις.

      ΧΩΡΟΙ ΜΕΤΟΙΚΕΣΙΑΣ
    Όπως είδαμε, τα αίτια της μετανάστευσης και της μετοικεσίας είναι πολλά. Αυτό που αναζητούν είναι να βρουν προνομιακούς χώρους, για ν’ ασκήσουν δραστηριότητες, εμπορικές κυρίως, με σκοπό τη δυνατόν ταχύτερη απόκτηση οικονομικής επιφάνειας. Οι περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι ήδη γνωστές, μια που από τον 15° και 16° αιώνα διασχίζονται από τους Ζαγορίσιους Βοϊνίκους για να φτάσουν στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι, όταν καταργείται ο θεσμός των Βοϊνίκων, οι κάτοικοι του Βλαχοζάγορου και των χωριών των Γρεβενών επιλέγουν σαν χώρους εγκατάστασης τις εύφορες πεδιάδες των περιοχών αυτών. Οι περιοχές αυτές αποτέλεσαν για τους ορεσίβιους αυτούς κατοίκους την Εδέμ, γιατί εκτός του ότι ήταν εύφορες, ήταν και περάσματα για να φτάσει κανείς στα μεγάλα αστικά κέντρα, την Ανδριανούπολη, Κωνσταντινούπολη, Φιλιππούπολη, καθώς τα διέσχιζε η Εγνατία οδός. Η  Θράκη ήταν η ενδοχώρα της Κωνσταντινούπολης και αποτελούσε ένα μωσαϊκό εθνοτήτων. Χριστιανοί, Εβραίοι, Βούλγαροι, Αρμένιοι συνδιαλέγονται και κρατούν το εμπόριο στα χέρια τους, μια που οι Οθωμανοί ‘τιμαριούχοι και τσιφλικάδες δεν ασχολούνται με αυτό. Τα μεγάλα καραβάνια που ξεκινούσαν από την ιδιαίτερη πατρίδα των μετοίκων διέσχιζαν μια ορισμένη ορεινή διάβαση, μια παραεγνατία οδό και η διάρκεια του ταξιδιού ήταν ανάλογη, περίπου 30 μέρες.

  Αν παρακολουθήσουμε το χάρτη του Ζαγορίου και ακολουθήσουμε τη διαδρομή που και σήμερα ανήκει στο οδικό δίκτυο, που συνδέει τα Γιάννενα με τα Ζαγοροχώρια μέχρι τα Γρεβενά, θα δούμε ότι συγκεκριμένα στις περιοχές αυτές της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και ιδιαίτερα της Ξάνθης έχουμε κυρίως μετοίκους από το Ανατολικό και Κεντρικό Ζαγόρι και τα χωριά των Γρεβενών. Έτσι γίνεται φανερό ότι ο ένας παρέσυρε τον άλλο. Στον τόπο επιλογής τους δημιουργούνται εστίες, πυρήνες, σαν μικρές αποικίες που ανάλογα με τις συνθήκες υποδέχονται νέα κύματα μεταναστών.   Έτσι έχουμε παρουσίες στο Δοξάτο, Άγιο Αθανάσιο, Χωριστή, Προσωτσάνη, Νικηφόρο, Δράμα, Καβάλα, Χρυσούπολη, Γενισέα, Αβδηρα, Βαφέικα, Εύλαλο, Ξάνθη, Ίασμο, Σάπες, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Σώστη, Άνθεια, Φέρρες, Σουφλί, Διδυμότειχο, Ανδριανούπολη, Καλλίπολη, Ραιδεστό, Κωνσταντινούπολη καθώς και σε περιοχές του Αχρί Τσελεμπί, το Πασμακλί, Μελένικο, Ράικοβα, Φάτοβα.
  Σύμφωνα με μαρτυρίες, πρωτοπόροι αυτών των μεταναστευτικών κινήσεων από τα μέσα του 18°’ αιώνα φαίνεται να είναι κυρίως κάτοικοι της Λάιστας. Το 1992 βρέθηκα στο Σμόλιαν -πρώην Πασμακλί- της Βουλγαρίας και εκεί συναντήθηκα με συγγενείς μου, Λαϊστινούς απογόνους μετοίκων που μου επιβεβαίωσαν την παρουσία τους από το 1770 περίπου.  Στις αρχές του 2Οου αιώνα είναι μόνο στην περιοχή της Ξάνθης περίπου 80-100 οικογένειες Λαϊστινών, πολύ λιγότερες από Σαμαρίνα και Αβδέλα.
      Σε πολλές περιπτώσεις είναι οι πρώτοι Χριστιανοί που εγκαταστάθηκαν, σα δραστήριοι εμποροβιοτέχνες και μάλιστα σε περιοχές που κατοικούσαν αποκλειστικά Οθωμανοί, όπως στο Σαρή Σαμπάν, Κεραμωτή Καγιά Μπουνάρ (Πετροπηγή), Κύργια και Άγιο Αθανάσιο. Στον τρίτο τόμο των Προξενικών αρχείων Θράκης, του Πέτρου Γεωργαντζή, ο Γενικός επιθεωρητής Σχολείων, Δημήτριος Σάρος, στις 30 Απριλίου 1906, αναφέρει ότι στα 18 χωριά της περιοχής της Χρυσούπολης είναι εγκατεστημένοι παντοπώλες Βλαχόφωνοι Έλληνες Ηπειρώτες, ιδιοκτήτες κτηματικής περιουσίας και ότι Το Σαρή Σαμπάν προοδεύει με την ανέγερση νέων οικοδομών και την εγκατάσταση καθημερινά περισσότερων Βλαχόφωνων Ηπειρωτών. Και συνεχίζει: « Ελληνική κοινότης ήρχισε να καταρτίζεται το 1884, ότε εκτίσθη και η ημετέρα εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, δαπάνη και φροντίδα κυρίως Ηπειρωτών (Λαϊστινών) σπάνιων σχεδόν παντοπωλών. Ως διδακτήριον χρησιμεύει ένα δωμάτιο που παραχωρεί στο χάνι του ο Λαϊστινός Παπαδόπουλος. Στη Δράμα, αναφέρει πάλι ο Σάρος, το Μάρτιο του 1906, είναι εγκατεστημένοι περίπου 100 Κρουσοβίτες κι ότι στους 3203 Έλληνες οι 1.500 είναι παρεπιδημούντες Ελληνόβλαχοι
  Ο ξενιτεμός ξεκινά από την τρυφερή ηλικία των οκτώ, δέκα και δεκαπέντε ετών και στην αρχή οι μέτοικοι γίνονται μπακαλόπαιδα, παιδιά για θελήματα σε ξένες δουλειές, για να μάθουν πρώτα να εκτιμούν «το ξένο ψωμί». Συγχρόνως μαθαίνουν και γράμματα. Σιγά- σιγά δημιουργούν δικές τους δουλειές, επιχειρήσεις, συνεταιρισμούς, επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και σε άλλες περιοχές εκτός των ορίων του Νομού Ξάνθης, γίνονται αρτοποιοί, εστιάτορες, παντοπώλες, οπλουργοί και μαχαιροποιοί, αργυραμοιβοί, χρυσοχόοι, πανδοχείς, ξενοδόχοι, δημιουργούν σησαμοτριβεία, γίνονται μυλωνάδες αλευροβιομήχανο, και ιδρύουν τους πρώτους κυλινδρόμυλους, όπως ο Χριστόφορος Ποάλας, Νίκος Χαληγιάννης και ο Ευάγγελος Μπλέτσας στην Κομοτηνή, οι Ιωάννης Σούρης και Νικόλαος Σοφαρίκας στη Χρυσούπολη και την Καβάλα. Ασχολούνται με τις εισαγωγές εμπορευμάτων και το καπνεμπόριο, ανοίγουν κινηματογραφικές αίθουσες. Συναλλάσσονται με Οθωμανούς, με τους οποίους διατηρούν πολύ καλές σχέσεις, με άλλους Ηπειρώτες συμπατριώτες, με Εβραίους, Αρμένιους, Βουλγάρους, σ’ όλη τη Θράκη και Ανατολική Μακεδονία, Κωνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, Γρεβενά, Πασμακλί, Μελένικο, Ράικοβο, Φάτοβα, Μοναστήρι, Σιδηρόκαστρο, όπως όλα αυτά αποδεικνύονται και από τα εμπορικά βιβλία και κατάστιχα της εποχής, που έχω στην κατοχή μου και που χρονολογούνται από το 1897, καθώς και από ομόλογα και συμφωνητικά που ξεκινούν από το 1864. Οι μεταρρυθμίσεις που επιφέρει το Τανζιμάτ (δηλαδή νεότεροι νομικοί κανόνες κατά μίμηση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, σε αντίθεση με το δίκαιο που πηγάζει από το Κοράνι), ξεκινούν από το 1856 και καταργούν στην αρχή το τιμαριακό καθεστώς και δίνουν τη δυνατότητα στους Χριστιανούς υπηκόους να αποκτούν πλέον ιδιοκτησία. Αγοράζουν γη, χτίζουν σπίτια, δικά τους χάνια (με φούρνο και μαγαζί), όπως ονειρεύονταν. Ανεγείρουν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα με καταστήματα και καπναποθήκες.
  Μόνο στην Ξάνθη υπήρχαν 10-15 περίπου πανδοχεία και ξενοδοχεία Λαϊστινών. Σε δύο από αυτά, που σώζονται μέχρι σήμερα, μπορεί να διαβάσει κανείς ακόμη και τώρα, τις κτητορικές μαρμάρινες πλάκες: «Αδελφοί ΛαλαΖΗΣΗ, εξ Ηπείρου, 1880» και αντίστοιχα: «ο Δημήτριος Μοράβας - Μαργαρίτης Ιωάννου, Ηπειρώται, έτος 1880». Η Ξάνθη, με την ανάπτυξη της καλλιέργειας και επεξεργασίας του καπνού και τη δημιουργία του μονοπωλίου του καπνού, με έδρα την Κωνσταντινούπολη το 1884, την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου, διανύει τη χρυσή της εποχή στο τέλος του 19” και αρχές του 2Οου αιώνα. Εξάλλου εδώ καλλιεργείται ο περίφημος αρωματικός καπνός, ο μπασμάς, γνωστός με το όνομα Κιρέτσιλερ.
  Η ανοδική αυτή πορεία ανακόπτεται όταν ο Βουλγαρικός στρατός, στις 8 Νοεμβρίου του 1912 καταλαμβάνει τη Δυτική Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία. Στη διάρκεια αυτής της κατοχής, που κρατά μέχρι τις 12 Ιουλίου 1913, οι Χριστιανοί υπέστησαν πολλά δεινά, διώκονται, συλλαμβάνονται φυλακίζονται, οδηγούνται όμηροι στη Βουλγαρία. Στη Δράμα και στο Δοξάτο, μεταξύ των σφαγιασθέντων, είναι και Βλαχόφωνοι Έλληνες, στη Χρυσούπολη δολοφονείται από τους Βουλγάρους, ο Λαϊστινός Θεόδωρος Σαχρόνης. Μεταξύ των ομήρων είναι από την Ξάνθη, ο έμπορος και κτηματίας Γεώργιος Λαλαζήσης, ο Παναγιώτης Μπαρτζόπουλος και ο Γεώργιος Χούλας από την Αβδέλα. Από την Κομοτηνή ο Λαϊστινός Χριστόφορος Ποάλας, ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου “Κωνσταντινούπολις” και από τα χωριά της Κόνιτσας ο Μπλέτσας Ευάγγελος, πατέρας του πρώην Δημάρχου Κομοτηνής , Δημητρίου Μπλέτσα, οι Λαϊστινοί Νικόλαος και Αλέξιος Αλεξίου από τα Κιμμέρια Ξάνθης. Στις 13 Ιουλίου 1913 η Ξάνθη απελευθερώνεται, πριν όμως προφτάσει να πανηγυρίσει την απελευθέρωσή της στις 28 Ιουλίου του 1913, όλη η Δυτική Θράκη μέχρι τον Νέστο, εκτός από την περιοχή της Σταυρούπολης, με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου παραχωρείται στους Βουλγάρους. Οι κάτοικοι εγκαταλείπουν την πόλη κι όσοι μένουν, φυγαδεύουν τις οικογένειές τους πέρα από τον Νέστο, στη Χρυσούπολη, Καβάλα, Δράμα, Θεσσαλονίκη, καθώς και στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Αυτοί που παρέμειναν είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν φόρους δυσβάστακτους. Ορισμένοι συνεχίζουν τις δραστηριότητές τους σε άλλες πόλεις.
    Στις 4 Οκτωβρίου του 1919 η Ξάνθη απελευθερώνεται από το Βουλγαρικό ζυγό. Η 9η  μεραρχία, που εισέρχεται νικηφόρα στην πόλη, υπό τις διαταγές του στρατηγού Λεοναρδόπουλου, αποτελείται από Ηπειρώτες στρατιώτες. Μεταξύ αυτών είναι και οι Λαϊστινοί κάτοικοι Ξάνθης πριν τον πόλεμο, Ξάνθης, Νικόλαος Αλεξίκος, Στέργιος Παπαστεργίου, Γεώργιος Γούσιος, Σπύρος Καπετάνης, Ιωάννης Μαργαριτόπουλος, Εμμανουήλ Νούσης, που υπηρέτησαν επί επτά χρόνια στον ελληνικό στρατό. Με την απελευθέρωση της Ξάνθης, της Κομοτηνής και της Αλεξανδρούπολης, την αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων, την οριστική προσχώρηση της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, με τη συνθήκη των Σεβρών το 1920, επιστρέφουν όσοι είχαν εγκαταλείψει αυτές τις περιοχές και εγκαθίστανται περισσότεροι βλαχόφωνοι και από άλλες περιοχές.
  Οι περισσότεροι πρέπει να ξαναρχίσουν από την αρχή, να ξαναχτίσουν τα γκρεμισμένα σπίτια τους, να ξαναστήσουν τις επιχειρήσεις τους. Τα πράγματα βέβαια έχουν αλλάξει πολύ. Η μικρασιατική καταστροφή που ακολουθεί φέρνει κύμα προσφύγων, οι συνθήκες διαφοροποιούνται, η χρυσή εποχή της Ξάνθης είναι πια παρελθόν, μια που έχει δημιουργηθεί οικονομικό χάος. Η νέα τους δραστηριοποίηση προχωρεί αργά και δύσκολα, για ν’ ανακοπεί και πάλι με την έναρξη του Β Παγκοσμίου πολέμου. Η κατοχή αυτών των περιοχών από τους Βουλγάρους είχε αρνητικό αντίκτυπο σε όλους τους κατοίκους. Πολλοί φεύγουν και ορισμένοι από αυτούς δεν ξαναγυρνούν. Δεν επιστρέφουν στις γενέτειρές τους, μια που ο εμφύλιος πόλεμος που ακολουθεί ερημώνει τα χωριά και επιλέγουν μεγαλύτερα αστικά κέντρα. Η γερμανική κατοχή είχε συντελέσει στη φυγή των κατοίκων αυτών των μητροπόλεων, αφού ο γερμανικός στρατός είχε φτάσει στα δυσπρόσιτα αυτά χωριά και είχε κάψει τα περισσότερα σπίτια.

ΠΗΓΗ: Απόσπασμα από αφιέρωμα με τίτλο: "Βλαχόφωνοι Έλληνες" της Χαρίκλειας Μαργαριτοπούλου στο Περιοδικό "Λαϊστινά Νέα" τεύχος 33
ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΣΤΟ:  dim-sapon.rod.sch.gr

23 Μαΐ 2011

Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Μονοδενδρίου (Ζαγόρια)

Στο γνωστό για τις ομορφιές του χωριό του Ζαγορίου, στο γκρεμό της χαράδρας του Βίκου, βρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, που είναι από τα αρχαιότερα της Ηπείρου.

Ένα όμορφο λιθόστρωτο μας φέρνει στην είσοδο της μονής που χτίστηκε το 1412 από τον Μιχαήλ, Βοεβόδα του Θερεανού. Πρόκειται για πραγματικό μοναστήρι - φρούριο: Καμαρωτή πύλη, κτίσματα πέτρινα, καλοχτισμένα κελιά, πηγάδι, καταπακτή, κ.λ.π. που σε όλα κυριαρχεί το περίτεχνο χτίσιμο της πέτρας.

Η μικρή εκκλησία έχει νάρθηκα με λίγες παλιές τοιχογραφίες, μονόχωρο καθολικό με ξύλινο ζωγραφισμένο τέμπλο και τοιχογραφίες. Στην αριστερή πλευρά είναι ζωγραφισμένοι ο κτήτορας Βοεβόδας, η γυναίκα του και η κόρη του Παρασκευή, που κατά την παράδοση, μόνασε εδώ.

Το μοναστήρι με τις παράπλευρες σπηλιές ήταν ένα ασφαλές καταφύγιο των κατοίκων της περιοχής κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Η άγρια ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου και του μοναστηριού, με κορύφωμα τη χαράδρα του Βίκου στην περιοχή Μονοδενδρίου, προσελκύει πάρα πολλούς επισκέπτες.

ΠΗΓΗ:  1myblog.pblogs.gr

22 Μαΐ 2011

ΚΟΛΥΜΠΗΘΡΕΣ – ΖΑΓΟΡΙΑ

Αν επισκεφθείτε τα Ζαγοροχώρια τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες, τότε μην ξεχάσετε να πάρετε μαζί σας…το μαγιό σας!!!
Ναι είναι πραγματικότητα όσο τρελό και αν σας ακούγεται,αφού ανάμεσα στο Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο, υπάρχει ένα μικρό φαράγγι που διασχίζει το ρέμα Ποτίστρες και σχηματίζει λιμνούλες, τις «Κολυμπήθρες» που περιβάλλονται από επίπεδες πλάκες σχιστόλιθου.Έτσι 500m πριν το χωριό Μικρό Πάπιγκο, θα συναντήσετε το ρέμα του Ρογκόβου και μια ξύλινη πινακίδα που σας πληροφορεί σχετικά με τις κολυμπήθρες. Αφού αφήσετε τον δρόμο και ακολουθώντας μόνο για 50μ ένα μονοπάτι που ξεκινάει ακριβώς δίπλα από το γεφύρι θα βρεθείτε μπροστά στις πρώτες.Το θέαμα είναι υπέροχο και καθεμία από αυτές τις λιμνούλες σε προκαλεί να βουτήξεις στα νερά της.Σε δύο σημεία μάλιστα οι ντόπιοι έχουν κτίσει μικρά φράγματα με ελεγχόμενη ροή νερού έτσι ώστε να δημιουργούνται μεγαλύτερες λίμνες το καλοκαίρι προκειμένου να δροσίζονται μέσα περισσότεροι επισκέπτες.Ιστορικές πηγές επίσης αναφέρουν ότι οι κολυμπήθρες αποτελούσαν ένα από τα σημεία που ο Αλή Πασάς απολάμβανε τους καλοκαιρινούς μήνες το μπάνιο του.



Τολμήστε λοιπόν και….καλές βουτιές!!!

21 Μαΐ 2011

Ζαγοροχώρια

Γνήσια περιοχή της ηπειρώτικης γης. Συνολικά είναι 46 χωριά, ΒΑ από τα Γιάννινα, σκορπισμένα πάνω στα βουνά, με απλή φυσική ομορφιά και περίφημη αρχιτεκτονική. Στις κατάφυτες πτυχώσεις των βουνών οργιάζουν ψηλόκορμα πεύκα, έλατα και άλλα δέντρα. Η βαθιά χαράδρα του Βίκου προσφέρει ξεχωριστό συναρπαστικό θέαμα. «Ζαγόρι» είναι σλαβική λέξη, που σημαίνει «τόπος πίσω από τα βουνά». Πολλά από το χωριά είναι ιδιαίτερες πατρίδες εθνικών ευεργετών. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας τα Ζαγοροχώρια κατόρθωσαν να αποσπάσουν προνόμιο οπό τους κατακτητές και έτσι εξασφάλισαν ευημερία και πνευματική ανάπτυξη στους ντόπιους. Η πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη των χωριών του Ζαγοριού τοποθετείται στα 912. Η δεύτερη στα 980. Τότε ο άρχοντας Ιωάννης, ο Μεγάλος Δομέστικος, έχτισε μια εκκλησία στο Πάπιγκο. Η τρίτη στα 1114, όταν ο άρχοντας Μιχαήλ ίδρυσε εκκλησία σε χωριό που δεν υπάρχει σήμερα. Το 1430 οι Ζαγοριανοί έκαναν σύμβαση με εκπρόσωπο του σουλτάνου. Προσχώρησαν στην οθωμανική αυτοκρατορία εξασφαλίζοντας όμως καθεστώς αυτοδιοίκησης. Το 17ο αι. όλα τα Ζαγοροχώρια αποτελούν το «Βιλαέτι του Ζαγοριού» αυτόνομη ομοσπονδία στην οποία είχαν παραχωρηθεί προνόμια από την Πύλη. Η μοναδική υποχρέωση που είχαν προς τους Τούρκους, εκτός από τους φόρους. ήταν να στέλνουν στον τουρκικό στρατό τους «βοϊνίκηδες» -ομάδα αντρών που ασχολούνταν με τη φροντίδα των αλόγων. Κάθε κοινότητα εξέλεγε δυο αντιπροσώπους, τους «βεκύληδες». Εκείνοι εξέλεγαν το Ζαγορκοτσάμπαση ή βεκύλη του Ζαγοριού. Τούτος διοικούσε το Ζαγόρι σύμφωνα με τα «σιουρούτια» δηλαδή τις συμβάσεις με την τουρκική πύλη. Γύρω στα 1600 πολλοί Ζαγοριανοί αναζήτησαν καλύτερη τύχη στη Ρουμανία και τη Ρωσία. Από τότε άρχισε η μεγάλη ανάπτυξη στο εμπόριο, τη βιοτεχνία και την παιδεία.
 Οι Ζαγοριανοί οργάνωσαν το εμπόριό τους, μετακινούμενοι με «καραβάνια». Η βασική διαδρομή: Μέτσοβο, Γρεβενά, Κονιαροχώρια, Μοναστήρι, Περλεπέν, Βελεσά, Σίστοβο, Βουκουρέστι. Αξιοποίησαν τις δυνατότητές τους, προσφέροντας παράλληλα στην υπόδουλη Ελλάδα. ΄Οσοι έμειναν πίσω, αφοσιώθηκαν ομαδικά σε ορισμένα χειροτεχνικά επαγγέλματα. Οργανώθηκαν σε «ισνάφια», δηλαδή συντεχνίες. Η παράδοση στον κάθε τομέα περνούσε από πατέρα σε γιο. Μάστοροι, σκαλιστάδες, ραφτάδες, κεντητάδες, νηματοκλωστάδες, χρυσοραφτάδες, συρμακέσηδες, γουναράδες απέκτησαν φήμη. ΄Εγιναν περιζήτητοι. Γύρισαν όλη την Ελλάδα. Στην τέχνη τους μπόλιασαν την αρχαία, τη Βυζαντινή και τη χριστιανική παράδοση. Ένα από τα αποτελέσματα της ανάπτυξης του εμπορίου και της συσσώρευσης πλούτου ήταν η οργάνωση της εκπαίδευσης σ' όλο το Ζαγόρι. Σιγά σιγά ιδρύθηκαν σχολεία και γυμνάσια στα περισσότερα χωριά. Η μόρφωση των γυναικών δεν παραμελήθηκε. Το πρώτο Παρθεναγωγείο ιδρύθηκε το 1846 στο Μονοδένδρι. Σημειώθηκε προσπάθεια για προοδευτική εκπαίδευση σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Πολλοί παπάδες καθαιρέθηκαν γι'  αυτή τους την προσπάθεια. Η κίνηση όμως τελικά στέριωσε και απέδωσε. Στην ανάπτυξη του Ζαγοριού συντέλεσαν -ισάξια- οι γυναίκες. Εποχή στην ακμή του Ζαγοριού άφησαν και οι περίφημοι «Βικόγιατροι» -πρακτικοί γιατροί που μάζευαν τα βοτάνια τους από τον αστείρευτο πλούτο της πανίδας του Βίκου. Πολλοί έφτασαν σε υψηλά αξιώματα της τουρκικής διοίκησης, π.χ. ο Πασχάλογλου, ο γιατρός και μυστικοσύμβουλος του σουλτάνου Μαχμούτ του Β'. Δυο Βικόγιατροι, ο Πανταζής Εξάρχου και ο Ζώνιας, γιάτρευαν με μούχλα τις πληγές των αρρώστων τους, χρόνια πριν ο Αλέξανδρος Φλέμινγκ ανακαλύψει την πενικιλίνη.
Στο Ζαγόρι περιλαμβάνονται τα χωριά: ΄Ανω Πεδινά, Αρίστη, Ασπράγγελοι, Βίτσα, Βραδέτο, Βρυσοχώρι, Γρεβενίτι, Δίκορφο, Δίλοφο, Διπόταμο, Ελάτη, Ελατοχώρι, Ηλιοχώρι, Καλοντάς, Καμινιά, Καστανώτας, Καπέσοβο, Κήποι, Κουκούλι, Λαϊστα, Λεπτοκαρυά, Μακρίνο, Μανασσής, Μονοδένδρι, Νεγάδες, Νέο Μαρούσι ή Δόλιανη, Πάπιγκο,Σκαμνέλλι, Τρίστενο, Τσεπέλοβο, Φλαμπουράρι και Φραγκάδες. Χωρίζεται στο Κεντρικό ή κυρίως Ζαγόρι, στο Ανατολικό ή Βλαχοζαγορά και στο Δυτικό Ζαγόρι ή Κατούμενη.
 Σε απόσταση 50 χλμ. από τα Γιάννινα είναι η Αρίστη. Όμορφο χωριό, δίπλα στο Βοϊδομάτη και στην καταπράσινη κοιλάδα του, που περνάει από τη χαράδρα του Βίκου και κατευθύνεται στην Αλβανία. Κοντά στην Αρίστη είναι το χωριό Βίκος, απ΄ όπου μπορεί κανείς να κατέβει στη χαράδρα και να συναντήσει τις πηγές. Το Μεγάλο Πάπιγκο απέχει 13 χλμ ΒΑ από την Αρίστη. Είναι χαρακτηριστικό ζαγορίτικο χωριό και από τα πιο ενδιαφέροντα του τόπου μας. Από δω υπάρχει διαδρομή τριών ωρών για το καταφύγιο της Αστράκας και από κει μια ώρα για τη Δρακόλιμνη. Το Μικρό Πάπιγκο απέχει 2 χλμ. από το Μεγάλο και είναι το ίδιο όμορφο χωριό. Κοντά στο Μικρό Πάπιγκο περνάει ένα ποταμάκι με ολοκάθαρα νερά και σχηματίζει ένα μικρό «κολυμβητήριο» όπου μπορούμε να κολυμπήσουμε. Εδώ θα δείτε αξιόλογες εκκλησίες και καμπαναριά.

ΠΗΓΗ:  hellas.teipir.gr

20 Μαΐ 2011

Ορεινή ποδηλασία στη Βοβούσα

Το τριήμερο 27, 28 και 29 Μαΐου 2011
σας καλούμε για ορεινή ποδηλασία σε μερικά από τα πιο όμορφα μέρη της Ελλάδος - Βάλια Κάλντα, Λίμνη Αώου.
Διαμονή στο καταφύγιο της Βάλια Κάλντα στην Βωβούσα, Ζαγορίου Ιωαννίνων
http://www.katafigiovaliacalda.com/
Valia Calda Shelter 6977314779 Κινητό, 2656022200 Σπίτι
Κόστος 10 ευρώ ανά άτομο την βραδιά.
Μπορείτε να μείνετε και σε σκηνή δίπλα στον ξενώνα.

Πρόγραμμα:
Παρασκευή 27/5
στις 18:00 συνάντηση στο Parking της Express Service πίσω από το Μέγαρο Μουσικής για να μοιραστούμε σε αμάξια.
(μπορεί κάποιος/α να έρθει το Σάββατο ή και να ξεκινήσει άλλη χρονική στιγμή).
Βραδινό γλέντι στον ξενώνα - υπέροχο φαγητό, κρασιά.
Ύπνος σε κουκέτες.

Σάββατο 28/5
Πρωινό στο καταφύγιο
Θα αποφασίσουμε από την προηγούμενη
1. Καταφύγιο Βωβούσας - Μόρφα 15 km δασικής ανηφορικής διαδρομής.
2. Καταφύγιο Βωβούσας - Μόρφα - Λάϊστα 30 km δασικής διαδρομής
3. Καταφύγιο Βωβούσας - Πυρήνας Δρυμού Βάλια Κάλντα

Κυριακή 29/5
Πρωινό στο καταφύγιο
Αναχώρηση στις 10:00 για Γύρο της Λίμνης του Αώου
Προαιρετικά Μέτσοβο για φαΐ και επιστροφή.
Δεκτές οι προτάσεις σας για διαδρομές και διαμόρφωση του προγράμματος.

Αν έχετε GPS καλό είναι να το έχουμε μαζί μας
και επίσης θα μας βοηθήσει να έχουμε μαζί μας καταγεγραμμένες διαδρομές για τον Πυρήνα του Δρυμού Βάλια Κάλντα
Αν πάρετε σκηνή να ξέρετε ότι το βράδυ έχει άπειρη υγρασία λόγω του παρακείμενου ποταμού.

Πάρτε κράνος, αντηλιακό, αδιάβροχο, ρούχα για ζέστη αλλά και για κρύο, εφεδρική σαμπρέλα, πετσέτες, σεντόνια, υπνόσακο.

Η εποχή είναι πανέμορφη.
Η παρέα μας πολύ ζωντανή.
Το ποδήλατο μας δίνει ελευθερία και ψυχική ανάταση.
Μην διστάσετε να χαρείτε μαζί μας !

τηλέφωνο επικοινωνίας Θωμάς 6972601044


  
ΠΗΓΗ:  facebook
ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΣΤΟ:  http://vovousa.blogspot.com/ 

Φωτογραφίες από την Ελάτη Ζαγορίου

Η Ελάτη, αμφιθεατρικά χτισμένη σε μια δασωμένη βορινή περιοχή του βουνού Μιτσικέλι, με θέα προς τα βουνά και τα δάση της Τύμφης με εξαίρετο κλίμα, αποτελεί έναν κοντινό προορισμό απ' την πόλη των Ιωαννίνων αλλά ένα κεντρικό σημείο αναφοράς για την περιήγηση κάθε επισκέπτη και στα υπόλοιπα Ζαγοροχώρια. Στην Ελάτη μπορεί κανείς να επισκεφθεί την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη το 1806, τις πετρόκτιστες βρύσες του χωριού, το πέτρινο γεφύρι στο "μύλο" και να απολαύσει στο μεσοχώρι, κάτω απ΄ τον αιωνόβιο πλάτανο τον καφέ του, με θέα στην χαράδρα του Βίκου.

Επίσης, η Ελάτη προσφέρεται για περιπάτους με προορισμούς το εξωκκλήσι της Αγίας Τριάδας καθώς και το εξωκκλήσι της Παναγίας που βρίσκεται μέσα στο δάσος. 








ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο και οι φωτογραφίες είναι από τη σελίδα Ελάτη Κεντρικού Ζαγορίου στο facebook

19 Μαΐ 2011

Αξιοθέατα της περιοχής του Πάπιγκου

  • Εκκλησιές - Γεφύρια του Πάπιγκου

Περιπλανηθείτε στα πανέμορφα λιθόστρωτα καλντερίμια των οικισμών, θαυμάστε την λιτή αρχιτεκτονική των αρχοντόσπιτων φτιαγμένα από πελεκητή πέτρα, σε μια περιοχή που το μπετόν και οι αυτοκινητόδρομοι είναι άγνωστοι. Δείτε από κοντά τις εκκλησιές:

Αγιος Βλάσιος. Αρχοντικός ναός, ο οποίος κτίστηκε το 1852, στη θέση του παλιότερου ναού, του 912. Από την παλαιά εκκλησία σώζεται σήμερα μόνο ένα αριστουργηματικό κομμάτι του σκαλιστού τέμπλου, το οποίο φυλάσσεται την Αγία Τράπεζα. Ο ναός είναι τρισυπόσαστος (αφιερωμένος στον Άγιο Βλάσιο, στον Άγιο Δημήτριο και στην Αγία Τριάδα) και διαθέτει εξαιρετικό τέμπλο, σπάνια βιβλία, πολύτιμα ιερά και σκεύη και πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο.
Στον προαύλιο χώρο του ναού σε κοντινή απόσταση, δεσπόζει το επιβλητικό και μεγαλοπρεπές καμπαναριό του (1887), το οποίο έχει ύψος 15 μ., εξαγωνικό σχήμα και μοιάζει με πύργο.

Αγιος Γεώργιος. Εχει κτιστεί το 1774 και ανακαινίστηκε το 1880. Ο ιδιαίτερος εσωτερικός διάκοσμος αποτελείται από σπάνιες εικόνες και ευαγγέλια. Το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου με το παραλληλόγραμμο σχήμα του και ύψος που φτάνει τα δέκα μέτρα είναι διακοσμημένο με σκαλιστές μαύρες πλάκες που απεικονίζουν διάφορους Αγίους. Κτίστηκε γύρω στο 1830, όπως αναφέρεται σε εντοιχισμένη πλάκα του.

Αγία Παρασκευή. Από μαρτυρίες αλλά και από σωζόμενες εικόνες θεωρείται μία από τις πιο παλιές εκκλησίες του χωριού, χωρίς να είναι γνωστή η χρονολογία. Πάντως στην ανατολική πλευρά της σώζεται σκαλισμένη πέτρα με την ημερομηνία 1898.

Παναγία. Από τις ομορφότερες εκκλησιές του χωριού είναι η Παναγία, διακοσμημένη με εξαιρετικές αγιογραφίες στους τοίχους της. Στην ανατολική πλευρά της υπάρχει η ημερομηνία 1774.

Ναός των Ταξιαρχών. Είναι ο μοναδικός ναός που υπάρχει στο Μικρό Πάπιγκο, που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος από το Υπουργείο Πολιτισμού. Το τέμπλο του είναι πολύ παλιό με περίτεχνο διάκοσμο και ξεχωριστές εικόνες. Αγνωστη είναι η χρονολογία που κτίστηκε. Υπολογίζεται ότι τη σημερινή του μορφή, απέκτησε τον 18ο αιώνα. Από μαρτυρίες και κείμενα αποδεικνύεται ότι ο ναός των Ταξιαρχών παλιότερα ήταν μοναστήρι.

  • Ορειβατικές διαδρομές - Μονοπάτια - Τοποθεσίες

Πάπιγκο - Αστράκα. Η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας, με κόκκινα σημάδια. Για να φτάσετε στον προορισμό σας, που βρίσκεται στα 2436 μ. θα χρειαστείτε περίπου 5 ώρες. Ακολουθείται την πορεία για το καταφύγιο έως λίγο πιο πάνω από τη βρύση Τράφος, όπου στρίβετε δεξιά. Το ανηφορικό μονοπάτι περνάει δίπλα από το λούκι Χούνη και βγαίνει στο οροπέδιο της Αστράκας. Στο λούκι της Χούνης στα δεξιά σας, θα συναντήσετε το βάραθρο «Προβατίνα» σε 1 ώρα πορείας από τον Τράφο. Από εκεί, προχωρώντας κάτω από τις κορυφογραμμές, φτάνετε στην κορυφή της Αστράκας, που είναι η τελευταία και ο τελικός προορισμός σας. Η διαδρομή μετά τον Τράφο είναι πρόχειρα σηματοδοτημένη με κόκκινα σημάδια.

Ορειβατικό καταφύγιο Αστράκας. Στη θέση «Ραδόβολη», πάνω από το οροπέδιο των λιμνών και σε υψόμετρο 1950 μ. βρίσκεται το ορειβατικό καταφύγιο της Αστράκας. Το καταφύγιο παρέχει τη δυνατότητα φιλοξενίας 52 ατόμων, ανήκει στην Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας - Αναρρίχησης (Ε.Ο.Ο.Α.) και κατασκευάστηκε με πρωτοβουλία του Ε.Ο.Σ. Ιωαννίνων και της ορειβατικής ομάδας Παπίγκου, το 1966. Αποτελεί ορμητήριο για όλες τις ορειβατικές και αναρριχητικές διαδρομές προς της κορυφές της Τύμφης. Από την άνοιξη του 2004 άρχισε να λειτουργεί και η δεύτερη πτέρυγα του καταφυγίου. Τους καλοκαιρινούς μήνες το καταφύγιο λειτουργεί καθημερινά και προσφέρεται φαγητό, ενώ το χειμώνα κατόπιν συνεννόησης με τον υπεύθυνο. Πληροφορίες στο τηλέφωνο: 6973 223100 (υπεύθυνος καταφυγίου, κ. Γεώργιος Ροκάς).

Πάπιγκο - Δρακόλιμνη. Με εύκολη πορεία 4,5 ωρών περίπου, στο σηματοδοτημένο μονοπάτι (03), φτάνετε στη μυθική Δρακόλιμνη, σε υψόμετρο 2050 μ. Ακολουθείται τη διαδρομή για καταφύγιο και στη συνέχεια για τη Δρακόλιμνη. Ξεκινά από το Μικρό Πάπιγκο με υψ. 1050 μ. Η κατεύθυνση είναι ανατολική σε καλό μονοπάτι που περνά από τη βρύση Αβραγόνια, τη βρύση Αντάλκη, τη βρύση Τράφο και τη βρύση Κρούνα. Είναι η διαδρομή με τα πιο πολλά νερά και η πιο σύντομη και ξεκούραστη διαδρομή για το καταφύγιο. Διασχίζει αλπικά τοπία, οροπέδια, λιβάδια, ορθοπλαγιές, υποαλπικές λίμνες και γενικά άγρια φύση. Αν είστε τυχεροί κατά τη διάρκεια της διαδρομής έχετε την ευκαιρία να δείτε κάποιο από τα ζώα της περιοχής όπως είναι, ο χρυσαετός, το όρνιο, ο γυπαετός, το αγριόγιδο και ο αλπικός τρίτωνας. Η πραγματοποίηση της διαδρομής κατά τη διάρκεια του Χειμώνα απαιτεί ειδικό ορειβατικό εξοπλισμό και ανάλογες γνώσεις. Στο καταφύγιο φτάνετε σε 3 ώρες περίπου και από εκεί κατηφορίζετε στη Λάκκα με τις στάνες Τσουμάνη και την Ξερόλουτσα, αφήνετε αριστερά τη λιμνούλα Ριζίνα και με ανηφορική κατεύθυνση καταλήγετε στη Δρακόλιμνη σε 1 ώρα και 15 λεπτά πορείας.

Δρακόλιμνη. Η Δρακόλιμνη βρίσκεται ανάμεσα στις κορυφές Λάπατος και Πλόσκος, στο ορεινό συγκρότημα της Τύμφης. Το όνομά της οφείλεται στο δράκο με μυθικές διαστάσεις, ο οποίος λέγεται ότι κατοικούσε σε αυτή και ήταν σε διαρκή διαμάχη με το δράκο που ζούσε στο Σμόλικα. Ο Αλή Πασάς κατά την διάρκεια της παντοδυναμίας του, προσπάθησε να φτάσει στη λίμνη και να απολαύσει μια βαρκάδα στα κρυστάλλινα νερά της. Μια απρόβλεπτη μπόρα με δυνατό χαλάζι, ήταν αρκετή για να χάσουν τη ζωή τους αρκετοί άντρες του και να καταστραφούν οι βάρκες του. Μετά από αυτό, ο πανίσχυρος Πασάς αναγκάστηκε να αναβάλλει το σχέδιό του. Παλιά πίστευαν ότι η Δρακόλιμνη είναι πολύ βαθιά λίμνη, που τα νερά της καταλήγουν στον Αώο. Οι νεότερες έρευνες απέδειξαν πως το βάθος της δεν ξεπερνά τα 5 μ. Στα νερά της ζει ο αλπικός Τρίτωνας (tritus alpestris), ένα αμφίβιο με μήκος 8 - 12 εκ. με γκρίζα - καστανόμαυρη ράχη και κοκκινωπή κοιλιά χωρίς κηλίδες. Θεωρείται σπάνιο είδος και προστατεύεται από την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Πάπιγκο - Γκαμήλα. Σε σηματοδοτημένο μονοπάτι (03 και κόκκινα σημάδια), μέτριου βαθμού δυσκολίας και διάρκεια διαδρομής 6 ωρών θα χρειστείται για να βρεθείτε στη Γκαμήλα, σε υψόμετρο 2497 μ. Και αυτή η διαδρομή αυτή στο πρώτο της τμήμα ακολουθεί την πορεία που οδηγεί στο καταφύγιο. Στη συνέχεια από το καταφύγιο κατηφορίζετε αριστερά στην Ξερόλουτσα, περνάτε τη λίμνη Ρωμιόβρυση σε 30 λεπτά περίπου, όπου βρίσκετε το τελευταίο νερό για την κορυφή μέχρι λίγο πριν τη λούτσα Ρομπόζη. κατόπιν στρίβετε αριστερά αφήνοντας το μονοπάτι 03 και ακολουθείτε ανηφορική πορεία με πρόχειρα κόκκινα σημάδια και μικρές κολόνες από στοιβαγμένες πέτρες. Η πορεία συνεχίζεται στα ριζά του Πλόσκου και από εκεί σε 2,5 ώρες από το καταφύγιο καταλήγετε στην κορυφή. Η Γκαμήλα ή «Πάπιγκος», όπως ονομαζόταν παλιά, θεωρείται το πιο μεγαλόπρεπο βουνό στον κορμό της Β. Πίνδου. Οι δύο διαφορετικές του όψεις, το κάνουν να διαφέρει από πολλά ελληνικά βουνά. Η βορινή πλευρά του είναι μια σειρά από κάθετες πλαγιές, που διακόπτονται από βαθιές χαράδρες και λούκια, με εντυπωσιακές κλίσεις που θυμίζουν έντονα τις Άλπεις ενώ στη νότια πλευρά οι κορυφές κατεβαίνουν ομαλά και σχηματίζουν ένα μεγάλο οροπέδιο. Στα βόρεια, μεταξύ του βουνού Τραπεζίτσα και της Γκαμήλας, σχηματίζεται η κοιλάδα του Αώου, με το ομώνυμο ξακουστό ποτάμι της. Η χαράδρα του Βίκου και ο ποταμός Βοϊδομάτης, τη χωρίζει από τη δυτική της πλευρά από τα βουνά Στούρο και Γκραμπάλα. Στην ανατολική πλευρά ο Γυφτόκαμπος τη χωρίζει από τα βουνά Κούτσα, Κοζιακό και Κουκουρούντζο. Οι κορυφές της διαδέχονται η μια την άλλη, από τα δυτικά προς ανατολικά και είναι: Κούλα 1560μ., Λάπατος 2251μ., Αστράκα 2436μ., Πλόσκος 2377μ., Γκαμήλα 2497μ., Γκαμήλα ΙΙ 2480μ., Καρτερός 2478μ., Μεγάλα Λιθάρια 2467μ., Τσούκα Ρόσα 2376μ., Σαμάρι 2296μ., Κρεβάτι 2.375 μ., Γκούρα 2466μ., Κορυφούλα 2157μ., Καζάρμα 1803μ. και ο Καλόγερος 2122μ. Το πέτρωμα της Γκαμήλας δεν ευνοεί την ύπαρξη πηγών, κυρίως στην αλπική ζώνη, αλλά στα μέρη που καλύπτονται από δάση, οι πηγές γίνονται πιο πολλές. Πάντως το νερό είναι σχετικά δυσεύρετο, εκτός από την εποχή που λιώνουν τα χιόνια και δημιουργούνται πολλά ρέματα και λιμνούλες. Εκτός από τη Δρακόλιμνη, αξιοσημείωτες λιμνούλες είναι η Ξερόλουτσα, η Ριζίνα, το Ρομπόζι και αυτή του Αϊ - Λιά. Η Γκαμήλα χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες εκτεθειμένες κάθετες βραχώδεις επιφάνειες, τις μεγάλες κλίσεις και τους έντονους και εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς. Τα πετρώματα που συναντώνται είναι: 1. σκληρά, ασβεστολιθικά συμπαγή, που ξεκολλάνε (κρητιδικοί - ιουαρασικοί - μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι), 2. φλύσχης ευπαθής στη διάβρωση. Οι αλπικές περιοχές της Γκαμήλας, φανερώνουν σημάδια της επίδρασης των παγετώνων.

Πάπιγκο - Κόκκινο Λιθάρι. Είναι εντυπωσιακή διαδρομή με θέα τη χαράδρα του Βίκου, με εύκολο βαθμό δυσκολίας, σηματοδοτημένο μονοπάτι (Ζ29) και μικρή διάρκεια διαδρομής περίπου 45 λεπτών σε υψόμετρο 1100 μ.
Το Κόκκινο Λιθάρι είναι ένα εντυπωσιακό μέρος, που βρίσκεται δεξιά από τους Πύργους του Παπίγκου προς το Βίκο. Το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα του ασβεστόλιθου ξεχωρίζει και εντυπωσιάζει από μακριά τους επισκέπτες. Κάτω από το Κόκκινο Λιθάρι βρίσκεται η Μπιστεριά, όπου υπάρχουν μεγάλες σπηλιές, στις οποίες κατέφευγαν οι Παπιγκιώτες στις δύσκολες μέρες για να γλιτώσουν από τους επιδρομείς. Σε μια απ’ αυτές, στην Κότσιτσα, τα τοιχώματά της φιλοξενούν ζωγραφισμένες εικόνες αγίων. Η βλάστηση της περιοχής περιλαμβάνει βελανιδιές, γάβρους, κρανιές κ.ά. Στα είδη της πανίδας από τα πιο ενδιαφέροντα είναι ο χρυσαετός και το βραχοκιρκίνεζο.

Πάπιγκο - Κούλα. Αφετηρία της διαδρομής είναι το Μικρό Πάπιγκο. Στην πορεία περνά από τη Μιχόβρυση, το πετρόκτιστο εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής και καταλήγει στην κορυφή Κούλα, υψόμετρο 1560 μ. σε 2 ώρες. Ο βαθμός δυσκολίας χαρακτηρίζεται εύκολος και υπάρχει σήμανση μέχρι την Αγία Κυριακή (Ζ30). Η θέα από την κορυφή προς τον κάμπο της Κόνιτσας θα σας καταπλήξει.

Πάπιγκο - ορειβατικό καταφύγιο - Βρυσοχώρι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαδρομή διάρκειας 13 ωρών περίπου και μήκους 16 χλμ. με υψομετρική διαφορά 1300 μέτρων, αφού η αφετηρία στο Μικρό Πάπιγκο έχει υψόμετρο 1050 μ., στη συνέχεια ανηφορίζει ως το διάσελο του Καρτερού στα 2300 μ. και καταλήγει κατηφορικά στο Βρυσοχώρι στα 990 μ. με το πρώτο τμήμα των 6 χλμ. να είναι το ίδιο της διαδρομής Πάπιγκο - Γκαμήλα.
Η διαδρομή περνά από σημεία με ποικιλία βλάστησης και βιοτόπων. Από αλπικά λιβάδια και ορθοπλαγιές περνά σε δασώδεις περιοχές με κωνοφόρα, ανατολικά της χαράδρας του Αώου για να καταλήξει σε δρυοδάση και θάμνους γάβρων. Είδη ζώων που είναι δυνατόν να συναντήσει κάποιος κατά τη διάρκεια της διαδρομής είναι το αγριόγιδο, η αρκούδα, ο χρυσαετός, το όρνιο, ο γυπαετός και διάφορα είδη δρυοκολαπτών.

Πάπιγκο - Διάσχιση Βίκου. Πάπιγκο - Χαράδρα βίκου - Μονοδέντρι. Είναι από τις διαδρομές που πρέπει να επιχειρήσετε, παρά την μέτρια δυσκολία της, γιατί σίγουρα η εμπειρία και η θέα είναι μοναδικές. Η διάρκεια της διαδρομής είναι 7 ώρες περίπου, σε σηματοδοτημένο μονοπάτι (03). Αρχίζει από τον Μεγάλο Πάπιγκο, περνά από τη Στεφόβρυση και κατηφορίζει στις πηγές του Βοϊδομάτη. Στο σημείο αυτό περνάτε στην απέναντι όχθη του Βοϊδομάτη και ακολουθείτε την αριστερή όχθη όπου ένα καλοσχηματισμένο μονοπάτι που οδηγεί στην Αγία Τριάδα, στο Κλήμα και μετά στο καλντερίμι που καταλήγει στο Μονοδέντρι.

Πάπιγκο - Τσούκα. Συνολική διάρκεια διαδρομής 6 ώρες, με μέτριο βαθμό δυσκολίας και προορισμό τα 2254 μ., χωρίς σήμανση. Το πρώτο μέρος της διαδρομής είναι μέχρι το καταφύγιο, απ’ όπου ξεκινά και το υπόλοιπο μέρος της πορείας για τον Λάπατο και την Τσούκα, ακολουθώντας την αριστερή ράχη του Κουτσομήτρου, στις παπιγκιώτικες στάνες και από εκεί δεξιά παράλληλα με την κορυφογραμμή περνάτε τον Λάπατο και καταλήγετε στην Τσούκα σε 3 ώρες πορείας από το καταφύγιο.

  • Φαράγγι Βίκου

Είναι ένα από τα μεγαλύτερα, βαθύτερα και εντυπωσιακότερα φαράγγια του κόσμου, με κάθετους γεωλογικούς σχηματισμούς, μεγάλη ποικιλία και εναλλαγή διαφορετικών οικοσυστημάτων, μια πανδαισία χλωρίδας και πανίδας, που αποτελούν ένα από τα λίγα εναπομείναντα καταφύγια άγριας ζωής στην Ευρώπη. Το φαράγγι του Βίκου έχει μήκος 24 χλμ. περίπου και μέσο βάθος 900 μ. περίπου. Η αρχή του βρίσκεται κοντά στο χωριό Τσεπέλοβο. Πολλοί όμως θεωρούν την αρχή του κοντά στο χωριό Μονοδέντρι, που είναι αναληθές, γιατί δεν συμπεριλαμβάνουν σε αυτό και το υπόλοιπο τμήμα του το ονομαστό Βικάκι. Το τέλος του φαραγγιού είναι πίσω από το χωριό Βιτσικό στη γέφυρα της Αρίστης Παπίγκου. Με κατεύθυνση από ΝΑ προς ΒΔ, στη μέση περίπου συναντιέται με άλλο μεγάλο φαράγγι το Μέγα Λάκκο, που θεωρείται και παρακλάδι του και το φαράγγι της Μεζαριάς, που καταλήγει στο χωριό Βραδέτο. Τη χαράδρα διασχίζει ο ποταμός Βοϊδομάτης. Εκεί βρίσκονται και οι πηγές του. Το πέτρωμα του Βίκου είναι κυρίως ασβεστολιθικό ενώ κατά τόπους εμφανίζονται στρώσεις φλύσχη. Το κλίμα του κυριαρχείται απ’ τον ηπειρωτικό κλιματικό τύπο - ζεστά καλοκαίρια με αρκετές τοπικές βροχές και ψυχρούς χειμώνες. Κατά την χειμερινή περίοδο, η θερμοκρασία φτάνει σε χαμηλά επίπεδα, αρκετές φορές.

  • Εθνικό Πάρκο

Τα ορεινά οικοσυστήματα της Β. Πίνδου υποστήριξαν για αιώνες την επιβίωση του ανθρώπου και όρισαν τον τύπο των δραστηριοτήτων που αναπτύχθηκαν στην περιοχή, βασιζόμενα στο σεβασμό ανθρώπου και φύσης. Η διατήρηση αυτών των οικοσυστημάτων, σε συνδυασμό με την ήπια ανάπτυξη και τις συμβατές ανθρώπινες δραστηριότητες, αποτέλεσαν τους λόγους της ίδρυσης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και του Φορέα Διαχείρισής του από την πολιτεία, τον Ιούλιο του 2002. Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου περιλαμβάνει τέσσερις διακριτές ανθρωπογεωγραφικές ενότητες-περιοχές : το Ζαγόρι, την Κόνιτσα, το Μέτσοβο και τα δυτικά χωριά του νομού Γρεβενών. Η έκτασή του είναι περίπου 2.200 τετρ. χλμ. και συμπεριλαμβάνει τους δύο εθνικούς δρυμούς Βίκου - Αώου και Πίνδου, με την υπόλοιπη περιοχή. Στο Εθνικό Πάρκο έχουν ορισθεί ζώνες προστασίας στις επιτρέπονται ανθρώπινες δραστηριότητες και δίνεται έμφαση στις παραδοσιακές ασχολίες, στον ήπιο τουρισμό, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και τις φυσιολατρικές δραστηριότητες. Οι ζώνες προστασίας, ενσωματώνουν τις ανάγκες διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος και των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Οι ζώνες αυτές είναι οι περιοχές προστασίας της φύσης, οι περιοχές διατήρησης οικοτόπων και ειδών, οι περιοχές του Εθνικού Πάρκου και η περιφερειακή ζώνη. Πρέπει να σημειωθεί πως το Πάπιγκο και το χωριό Βίκος είναι τα μοναδικά από τα χωριά του Εθνικού Πάρκου, που βρίσκονται στη ζώνη προστασίας της φύσης.

  • Άλλα αξιοθέατα στην περιοχή του Πάπιγκου

Ρογκοβό. Μεταξύ των οικισμών του Μικρού και Μεγάλου Παπίγκου περνά το ρέμα Ρογκοβό το οποίο με τη διάβρωση του νερού έχει σχηματίσει αρκετά στρογγυλά κοιλώματα, σαν μικρές λιμνούλες, τις οποίες οι ντόπιοι ονομάζουν «οβίρες». Στις δύο μεγαλύτερες από αυτές έχει κατασκευαστεί τοίχος για να συγκρατεί το νερό και το καλοκαίρι, ντόπιοι και επισκέπτες απολαμβάνουν το μπάνιο τους στα κρύα νερά του.

Πύργοι. Από τα πιο εντυπωσιακά κομμάτια του Παπίγκου είναι οι βραχώδεις σχηματισμοί γνωστοί ως Πύργοι. Βρίσκονται νότια από την κορυφή της Αστράκας και τη συνδέουν με τη χαράδρα του Βίκου. Ο ψηλότερος από τους Πύργους φτάνει στα 1788 μ. Στην απόληξή τους οι Πύργοι σχηματίζουν ένα σχετικά ήπιο οροπέδιο, την Γκοβοστίτσα, που παλιότερα βοσκούσαν εκατοντάδες πρόβατα. Το 1965, δύο Ελληνες ορειβάτες, ο Π. Ιδοσίδης και ο Ν. Κοτζιάς αναρριχήθηκαν στον Πύργο «Κούπο» μετά από 17 ώρες διαδρομής και στον δυτικό Πύργο «Πτηνό», μετά από 12 ώρες διαδρομής.

Βάραθρα. Γύρω από το Πάπιγκο και ιδιαίτερα στα βουνά Γκαμήλα και Αστράκα βρίσκονται εντυπωσιακά σπήλαια και βάραθρα, όπως:

  1. Η «Προβατίνα», βάθους 408 μ., είναι ένα από τα μεγαλύτερα κατακόρυφα βάραθρα του κόσμου. Η δημιουργία του οφείλεται στη συνδυασμένη δράση νερού και πάγου. Χαρακτηριστικό είναι, ότι σε βάθος 180 μ. υπάρχει ένα μικρό πατάρι με πάγους, που δε λιώνουν ποτέ. Υπάρχει, επίσης, μια και μοναδική αίθουσα με μια μικρή λιμνούλα και αναμνηστικές πλακέτες από ελληνικές και ξένες αποστολές, που κοσμούν τα τοιχώματα. Το βάραθρο εντοπίστηκε για πρώτη φορά από Άγγλους σπηλαιολόγους, το 1965. Πρώτος δοκίμασε να κατέβει με ανεμόσκαλες ο Άγγλος Jim Eyre (το 1966), ο οποίος έφτασε σε βάθος 156 m, όπου και του τελείωσαν οι ανεμόσκαλες. Την επόμενη χρονιά, οι Άγγλοι στρατιώτες χρησιμοποίησαν μηχανοκίνητο βαρούλκο και καλάθι με συρματόσκοινο για την κατάβαση. Η προσπάθειά τους έγινε σε δύο φάσεις, πρώτα μέχρι το βάθος των 177 μ. το καλοκαίρι του 1967 και τέλος μέχρι τον πάτο του σπηλαίου 408 μ., το 1968. Πρώτοι σπηλαιολόγοι που επανέλαβαν την προσπάθεια με καθαρά σπηλαιολογικές τεχνικές ήταν οι Γάλλοι P. Sombardier και F. Poggia, το 1976. Από τότε πολλές αποστολές έχουν κατέβει στο σπήλαιο, τόσο ξένες όσο και ελληνικές. Πρώτος Έλληνας που κατέβηκε ήταν ο Κώστας Ζούπης, ιδρυτικό μέλος του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Εξερευνητικού Ομίλου (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο), μέλος τότε της ΕΣΕ. Πολλές ακόμη ελληνικές και ακόμη περισσότερες ξένες αποστολές επισκέπτονται κάθε χρόνο το μεγαλειώδες βάραθρο. Το 1998, ο ΣΕΛΑΣ δοκίμασε να συνεχίσει την εξερεύνηση και επιχείρησε μια αναρρίχηση η οποία δεν απέδωσε μεγαλύτερο βάθος, έδωσε όμως μερικές μικρές αίθουσες ακόμη.
  2. Το «Χάσμα του Έπους», κλιμακωτό βάραθρο, βάθους 451 μ.. Ο τρόπος δημιουργίας του είναι διαφορετικός από εκείνον της Προβατίνας. Κυρίαρχο στοιχείο είναι το νερό, αφού το σπήλαιο λειτουργεί σαν καταβόθρα και αποστραγγίζει τα νερά από το οροπέδιο. Υπάρχουν δύο διαφορετικές διαδρομές που μπορεί να ακολουθήσει κανείς, το Έπος I, με βάθος 451 μ. και το Έπος ΙΙ, με βάθος 340 μ.,
  3. Η «Τρύπα της Νύφης», με βάθος 340 μ.. Το σπήλαιο λειτουργεί σαν καταβόθρα όπως και το Έπος, αφού συλλέγει τα νερά της περιοχής. Αποτελείται από τρία μεγάλα βάραθρα 150 μ., 50 μ, 120 μ. Και δύο μικρά 10 μ. και 10 μ., που στο τέλος τους είναι τόσο στενά, που δε χωράς να περάσεις,
  4. Η «Γκαϊλότρυπα», βάθους 200 μ.
  5. Πρόσφατα, από Γάλλους σπηλαιολόγους και σπηλαιολόγους του ΣΕΛΑΣ ανακαλύφθηκε ένα νέο βάραθρο, «η Τρύπα του Ορνίου», βάθους 610 μ., η εξερεύνηση του οποίου συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
ΠΗΓΗ:  www.xoreutiko-dimou-patras.gr

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Βλάχων τιμά την 113η Επέτειο του ολοκαυτώματος της Κουτσούφλιανης

Πραγματοποιήθη¬καν στον οικισμό Πλατάνιστο (παλιά Κουτσούφλιανη) οι εορταστικές εκδηλώσεις της επετείου του ολοκαυτώματος της Κουτσούφλιανης - 13 Μαΐου 1898).
Κατά την εκδήλωση, απηύθυνε χαιρετισμό ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων Μιχάλης  Μαγειρίας. «Η σημερινή μέρα είναι μέρα μνήμης
όχι μόνο για σας τους απογόνους των Κουτσουφλιανιτών του 1898. Είναι μέρα μνήμης όλου του Βλαχόφωνου Ελληνισμού.
Τα γεγονότα είναι γνωστά. Αυτό που έχει ξεχωριστή σημασία είναι η εκδήλωση της Αντίστασης των Κουτσουφλιανιτών Βλάχων στον επιχειρούμενο βιασμό της εθνικής τους συνείδησης. Για αιώνες οι κάτοικοι της περιοχής συνδέονταν με τη Θεσσαλία, τις Μονές των Μετεώρων, τα Τρίκαλα. Πρωτοστάτησαν στους εθνικούς αγώνες. Γεύτηκαν σύντομα τη λεύτερη πατρίδα. Και προσδοκούσαν την απελευθέρωση και των άλλων αδελφών τους στην ηπειρωτική και μακεδονική γη. Είχαν την «ατυχία» να βρίσκονται στο πέρασμα του δρόμου που οδηγούσε αγωνιστές της λευτεριάς απʼ το ελεύθερο στο σκλαβωμένο κομμάτι του Ελληνισμού. Καταφύγιο Ελλήνων ανταρτών του Μακεδονικού Αγώνα που είχε ήδη ξεκινήσει. Για τους Οθωμανούς τυράννους και τους  Πρώσους και Αυστριακούς προστάτες των Ρουμάνων πρακτόρων στην Πίνδο δεν ήταν απλά ενοχλητικοί. Ήταν εχθροί που έπρεπε να συντριβούν.
Ως Έλληνες, οι Βλάχοι της Κουτσούφλιανης απάντησαν μόνοι τους στην μίζερη πρόκληση της οριοθέτησης. Έβαλαν μόνοι τους το σύνορο. Κι έδειξαν πως ξέρουν να ορίζουν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Εικονίσματα και κόκκαλα νεκρών, τα διαχρονικώς ιερά και όσια ενός αδούλωτου Γένους, φορτώθηκαν σε μουλάρια και μεταφέρθηκαν στο ελεύθερο. Στα λιβάδια της Μονή της Παναγιάς της Λιμποχοβίτισσας, όπου βρίσκαν ένα κομμάτι ζεστό ψωμί όλοι οι διαβάτες της Πίνδου, βρήκαν το απάγκιο τους. Ξαναχτίσαν τα σπίτια τους. Και συνέχισαν να υπάρχουν» τόνισε, μεταξύ άλλων, ο κ. Μαγειρίας.
Και πρόσθεσε: «Ας κρατήσουμε στη μνήμη μας το γεγονός ως έκφραση του διαχρονικού πνεύματος Αντίστασης του Ελληνισμού. Δεν ξεχνάμε ποτέ, ότι είναι η πιο συγκλονιστική έκφραση της ελληνικής εθνικής συνείδησης και ταυτότητας των Βλάχων μας που εκδηλώθηκε αυθόρμητα αλλά χαρακτηριστικά απʼ τους πολλούς κι απλούς βλαχόφωνους. Η εθελούσια αυτοπυρπόληση της Κουτσούφλιανης είναι ένα σύμβολο βλαχικής αυτοθυσιαστικής προσφοράς στο βωμό του Ελληνισμού».

18 Μαΐ 2011

Εθνικός Δρυμός Αώου

Μια διαδρομή, τμήμα του εθνικού μονοπατιού Ο3 ξεκινά από την Κόνιτσα και ακολουθεί τη χαράδρα του Αώου μέχρι τη μονή Στομίου (πορεία 1.30'). Από εδώ, συνεχίζοντας με κατεύθυνση το Βρυσοχώρι φτάνουμε στο πέρασμα του Καρτερού και ανεβαίνουμε στη Γκαμήλα.

Διαδρομές προς τη Γκαμήλα και τη Δρακόλιμνη γίνονται και από τα χωριά Τσεπέλοβο, Βραδέτο, Βρυσοχώρι.

Η περιοχή είναι προσπελάσιμη όλο το χρόνο. Ιδανικότερες εποχές η Άνοιξη και το Φθινόπωρο, στη γέννηση και στο αποκορύφωμα της φύσης.

Αώος

Βοβούσα - Βρυσοχώρι - Κόνιτσα

Καλή προετοιμασία για μια κατάβαση με συνεχή περάσματα 4ου και 5ου βαθμού δυσκολίας στο πιο απαιτητικό ποτάμι της Ελλάδας. Αρχή, το πέτρινο γεφύρι της Βοβούσας και τέλος το όμορφο γεφύρι της Κόνιτσας. Το συγκεκριμένο κομμάτι του Αώου ποταμού περνά ανάμεσα από το 2ο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας (Σμόλικας 2,637μ) και την Οροσειρά της Τύμφης (Γκαμήλα 2,497μ).








ΠΗΓΗ:   EpirusHotels Gr