Ζαγοροχώρια

Γνήσια περιοχή της ηπειρώτικης γης. Συνολικά είναι 46 χωριά, ΒΑ από τα Γιάννινα, σκορπισμένα πάνω στα βουνά, με απλή φυσική ομορφιά και περίφημη αρχιτεκτονική. Στις κατάφυτες πτυχώσεις των βουνών οργιάζουν ψηλόκορμα πεύκα, έλατα και άλλα δέντρα. Η βαθιά χαράδρα του Βίκου προσφέρει ξεχωριστό συναρπαστικό θέαμα. «Ζαγόρι» είναι σλαβική λέξη, που σημαίνει «τόπος πίσω από τα βουνά». Πολλά από το χωριά είναι ιδιαίτερες πατρίδες εθνικών ευεργετών. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας τα Ζαγοροχώρια κατόρθωσαν να αποσπάσουν προνόμιο οπό τους κατακτητές και έτσι εξασφάλισαν ευημερία και πνευματική ανάπτυξη στους ντόπιους. Η πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη των χωριών του Ζαγοριού τοποθετείται στα 912. Η δεύτερη στα 980. Τότε ο άρχοντας Ιωάννης, ο Μεγάλος Δομέστικος, έχτισε μια εκκλησία στο Πάπιγκο. Η τρίτη στα 1114, όταν ο άρχοντας Μιχαήλ ίδρυσε εκκλησία σε χωριό που δεν υπάρχει σήμερα. Το 1430 οι Ζαγοριανοί έκαναν σύμβαση με εκπρόσωπο του σουλτάνου. Προσχώρησαν στην οθωμανική αυτοκρατορία εξασφαλίζοντας όμως καθεστώς αυτοδιοίκησης. Το 17ο αι. όλα τα Ζαγοροχώρια αποτελούν το «Βιλαέτι του Ζαγοριού» αυτόνομη ομοσπονδία στην οποία είχαν παραχωρηθεί προνόμια από την Πύλη. Η μοναδική υποχρέωση που είχαν προς τους Τούρκους, εκτός από τους φόρους. ήταν να στέλνουν στον τουρκικό στρατό τους «βοϊνίκηδες» -ομάδα αντρών που ασχολούνταν με τη φροντίδα των αλόγων. Κάθε κοινότητα εξέλεγε δυο αντιπροσώπους, τους «βεκύληδες». Εκείνοι εξέλεγαν το Ζαγορκοτσάμπαση ή βεκύλη του Ζαγοριού. Τούτος διοικούσε το Ζαγόρι σύμφωνα με τα «σιουρούτια» δηλαδή τις συμβάσεις με την τουρκική πύλη. Γύρω στα 1600 πολλοί Ζαγοριανοί αναζήτησαν καλύτερη τύχη στη Ρουμανία και τη Ρωσία. Από τότε άρχισε η μεγάλη ανάπτυξη στο εμπόριο, τη βιοτεχνία και την παιδεία.

 Οι Ζαγοριανοί οργάνωσαν το εμπόριό τους, μετακινούμενοι με «καραβάνια». Η βασική διαδρομή: Μέτσοβο, Γρεβενά, Κονιαροχώρια, Μοναστήρι, Περλεπέν, Βελεσά, Σίστοβο, Βουκουρέστι. Αξιοποίησαν τις δυνατότητές τους, προσφέροντας παράλληλα στην υπόδουλη Ελλάδα. ΄Οσοι έμειναν πίσω, αφοσιώθηκαν ομαδικά σε ορισμένα χειροτεχνικά επαγγέλματα. Οργανώθηκαν σε «ισνάφια», δηλαδή συντεχνίες. Η παράδοση στον κάθε τομέα περνούσε από πατέρα σε γιο. Μάστοροι, σκαλιστάδες, ραφτάδες, κεντητάδες, νηματοκλωστάδες, χρυσοραφτάδες, συρμακέσηδες, γουναράδες απέκτησαν φήμη. ΄Εγιναν περιζήτητοι. Γύρισαν όλη την Ελλάδα. Στην τέχνη τους μπόλιασαν την αρχαία, τη Βυζαντινή και τη χριστιανική παράδοση. Ένα από τα αποτελέσματα της ανάπτυξης του εμπορίου και της συσσώρευσης πλούτου ήταν η οργάνωση της εκπαίδευσης σ' όλο το Ζαγόρι. Σιγά σιγά ιδρύθηκαν σχολεία και γυμνάσια στα περισσότερα χωριά. Η μόρφωση των γυναικών δεν παραμελήθηκε. Το πρώτο Παρθεναγωγείο ιδρύθηκε το 1846 στο Μονοδένδρι. Σημειώθηκε προσπάθεια για προοδευτική εκπαίδευση σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Πολλοί παπάδες καθαιρέθηκαν γι'  αυτή τους την προσπάθεια. Η κίνηση όμως τελικά στέριωσε και απέδωσε. Στην ανάπτυξη του Ζαγοριού συντέλεσαν -ισάξια- οι γυναίκες. Εποχή στην ακμή του Ζαγοριού άφησαν και οι περίφημοι «Βικόγιατροι» -πρακτικοί γιατροί που μάζευαν τα βοτάνια τους από τον αστείρευτο πλούτο της πανίδας του Βίκου. Πολλοί έφτασαν σε υψηλά αξιώματα της τουρκικής διοίκησης, π.χ. ο Πασχάλογλου, ο γιατρός και μυστικοσύμβουλος του σουλτάνου Μαχμούτ του Β'. Δυο Βικόγιατροι, ο Πανταζής Εξάρχου και ο Ζώνιας, γιάτρευαν με μούχλα τις πληγές των αρρώστων τους, χρόνια πριν ο Αλέξανδρος Φλέμινγκ ανακαλύψει την πενικιλίνη.
Στο Ζαγόρι περιλαμβάνονται τα χωριά: ΄Ανω Πεδινά, Αρίστη, Ασπράγγελοι, Βίτσα, Βραδέτο, Βρυσοχώρι, Γρεβενίτι, Δίκορφο, Δίλοφο, Διπόταμο, Ελάτη, Ελατοχώρι, Ηλιοχώρι, Καλοντάς, Καμινιά, Καστανώτας, Καπέσοβο, Κήποι, Κουκούλι, Λαϊστα, Λεπτοκαρυά, Μακρίνο, Μανασσής, Μονοδένδρι, Νεγάδες, Νέο Μαρούσι ή Δόλιανη, Πάπιγκο,Σκαμνέλλι, Τρίστενο, Τσεπέλοβο, Φλαμπουράρι και Φραγκάδες. Χωρίζεται στο Κεντρικό ή κυρίως Ζαγόρι, στο Ανατολικό ή Βλαχοζαγορά και στο Δυτικό Ζαγόρι ή Κατούμενη.

 Σε απόσταση 50 χλμ. από τα Γιάννινα είναι η Αρίστη. Όμορφο χωριό, δίπλα στο Βοϊδομάτη και στην καταπράσινη κοιλάδα του, που περνάει από τη χαράδρα του Βίκου και κατευθύνεται στην Αλβανία. Κοντά στην Αρίστη είναι το χωριό Βίκος, απ΄ όπου μπορεί κανείς να κατέβει στη χαράδρα και να συναντήσει τις πηγές. Το Μεγάλο Πάπιγκο απέχει 13 χλμ ΒΑ από την Αρίστη. Είναι χαρακτηριστικό ζαγορίτικο χωριό και από τα πιο ενδιαφέροντα του τόπου μας. Από δω υπάρχει διαδρομή τριών ωρών για το καταφύγιο της Αστράκας και από κει μια ώρα για τη Δρακόλιμνη. Το Μικρό Πάπιγκο απέχει 2 χλμ. από το Μεγάλο και είναι το ίδιο όμορφο χωριό. Κοντά στο Μικρό Πάπιγκο περνάει ένα ποταμάκι με ολοκάθαρα νερά και σχηματίζει ένα μικρό «κολυμβητήριο» όπου μπορούμε να κολυμπήσουμε. Εδώ θα δείτε αξιόλογες εκκλησίες και καμπαναριά.

ΠΗΓΗ:  hellas.teipir.gr