Αξιοθέατα της περιοχής του Πάπιγκου

• Εκκλησιές - Γεφύρια του Πάπιγκου

Περιπλανηθείτε στα πανέμορφα λιθόστρωτα καλντερίμια των οικισμών, θαυμάστε την λιτή αρχιτεκτονική των αρχοντόσπιτων φτιαγμένα από πελεκητή πέτρα, σε μια περιοχή που το μπετόν και οι αυτοκινητόδρομοι είναι άγνωστοι. Δείτε από κοντά τις εκκλησιές:

Αγιος Βλάσιος. Αρχοντικός ναός, ο οποίος κτίστηκε το 1852, στη θέση του παλιότερου ναού, του 912. Από την παλαιά εκκλησία σώζεται σήμερα μόνο ένα αριστουργηματικό κομμάτι του σκαλιστού τέμπλου, το οποίο φυλάσσεται την Αγία Τράπεζα. Ο ναός είναι τρισυπόσαστος (αφιερωμένος στον Άγιο Βλάσιο, στον Άγιο Δημήτριο και στην Αγία Τριάδα) και διαθέτει εξαιρετικό τέμπλο, σπάνια βιβλία, πολύτιμα ιερά και σκεύη και πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο.
Στον προαύλιο χώρο του ναού σε κοντινή απόσταση, δεσπόζει το επιβλητικό και μεγαλοπρεπές καμπαναριό του (1887), το οποίο έχει ύψος 15 μ., εξαγωνικό σχήμα και μοιάζει με πύργο.

Αγιος Γεώργιος. Εχει κτιστεί το 1774 και ανακαινίστηκε το 1880. Ο ιδιαίτερος εσωτερικός διάκοσμος αποτελείται από σπάνιες εικόνες και ευαγγέλια. Το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου με το παραλληλόγραμμο σχήμα του και ύψος που φτάνει τα δέκα μέτρα είναι διακοσμημένο με σκαλιστές μαύρες πλάκες που απεικονίζουν διάφορους Αγίους. Κτίστηκε γύρω στο 1830, όπως αναφέρεται σε εντοιχισμένη πλάκα του.

Αγία Παρασκευή. Από μαρτυρίες αλλά και από σωζόμενες εικόνες θεωρείται μία από τις πιο παλιές εκκλησίες του χωριού, χωρίς να είναι γνωστή η χρονολογία. Πάντως στην ανατολική πλευρά της σώζεται σκαλισμένη πέτρα με την ημερομηνία 1898.

Παναγία. Από τις ομορφότερες εκκλησιές του χωριού είναι η Παναγία, διακοσμημένη με εξαιρετικές αγιογραφίες στους τοίχους της. Στην ανατολική πλευρά της υπάρχει η ημερομηνία 1774.

Ναός των Ταξιαρχών. Είναι ο μοναδικός ναός που υπάρχει στο Μικρό Πάπιγκο, που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος από το Υπουργείο Πολιτισμού. Το τέμπλο του είναι πολύ παλιό με περίτεχνο διάκοσμο και ξεχωριστές εικόνες. Αγνωστη είναι η χρονολογία που κτίστηκε. Υπολογίζεται ότι τη σημερινή του μορφή, απέκτησε τον 18ο αιώνα. Από μαρτυρίες και κείμενα αποδεικνύεται ότι ο ναός των Ταξιαρχών παλιότερα ήταν μοναστήρι.

• Ορειβατικές διαδρομές - Μονοπάτια - Τοποθεσίες

Πάπιγκο - Αστράκα. Η διαδρομή είναι μέτριας δυσκολίας, με κόκκινα σημάδια. Για να φτάσετε στον προορισμό σας, που βρίσκεται στα 2436 μ. θα χρειαστείτε περίπου 5 ώρες. Ακολουθείται την πορεία για το καταφύγιο έως λίγο πιο πάνω από τη βρύση Τράφος, όπου στρίβετε δεξιά. Το ανηφορικό μονοπάτι περνάει δίπλα από το λούκι Χούνη και βγαίνει στο οροπέδιο της Αστράκας. Στο λούκι της Χούνης στα δεξιά σας, θα συναντήσετε το βάραθρο «Προβατίνα» σε 1 ώρα πορείας από τον Τράφο. Από εκεί, προχωρώντας κάτω από τις κορυφογραμμές, φτάνετε στην κορυφή της Αστράκας, που είναι η τελευταία και ο τελικός προορισμός σας. Η διαδρομή μετά τον Τράφο είναι πρόχειρα σηματοδοτημένη με κόκκινα σημάδια.

Ορειβατικό καταφύγιο Αστράκας. Στη θέση «Ραδόβολη», πάνω από το οροπέδιο των λιμνών και σε υψόμετρο 1950 μ. βρίσκεται το ορειβατικό καταφύγιο της Αστράκας. Το καταφύγιο παρέχει τη δυνατότητα φιλοξενίας 52 ατόμων, ανήκει στην Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας - Αναρρίχησης (Ε.Ο.Ο.Α.) και κατασκευάστηκε με πρωτοβουλία του Ε.Ο.Σ. Ιωαννίνων και της ορειβατικής ομάδας Παπίγκου, το 1966. Αποτελεί ορμητήριο για όλες τις ορειβατικές και αναρριχητικές διαδρομές προς της κορυφές της Τύμφης. Από την άνοιξη του 2004 άρχισε να λειτουργεί και η δεύτερη πτέρυγα του καταφυγίου. Τους καλοκαιρινούς μήνες το καταφύγιο λειτουργεί καθημερινά και προσφέρεται φαγητό, ενώ το χειμώνα κατόπιν συνεννόησης με τον υπεύθυνο. Πληροφορίες στο τηλέφωνο: 6973 223100 (υπεύθυνος καταφυγίου, κ. Γεώργιος Ροκάς).

Πάπιγκο - Δρακόλιμνη. Με εύκολη πορεία 4,5 ωρών περίπου, στο σηματοδοτημένο μονοπάτι (03), φτάνετε στη μυθική Δρακόλιμνη, σε υψόμετρο 2050 μ. Ακολουθείται τη διαδρομή για καταφύγιο και στη συνέχεια για τη Δρακόλιμνη. Ξεκινά από το Μικρό Πάπιγκο με υψ. 1050 μ. Η κατεύθυνση είναι ανατολική σε καλό μονοπάτι που περνά από τη βρύση Αβραγόνια, τη βρύση Αντάλκη, τη βρύση Τράφο και τη βρύση Κρούνα. Είναι η διαδρομή με τα πιο πολλά νερά και η πιο σύντομη και ξεκούραστη διαδρομή για το καταφύγιο. Διασχίζει αλπικά τοπία, οροπέδια, λιβάδια, ορθοπλαγιές, υποαλπικές λίμνες και γενικά άγρια φύση. Αν είστε τυχεροί κατά τη διάρκεια της διαδρομής έχετε την ευκαιρία να δείτε κάποιο από τα ζώα της περιοχής όπως είναι, ο χρυσαετός, το όρνιο, ο γυπαετός, το αγριόγιδο και ο αλπικός τρίτωνας. Η πραγματοποίηση της διαδρομής κατά τη διάρκεια του Χειμώνα απαιτεί ειδικό ορειβατικό εξοπλισμό και ανάλογες γνώσεις. Στο καταφύγιο φτάνετε σε 3 ώρες περίπου και από εκεί κατηφορίζετε στη Λάκκα με τις στάνες Τσουμάνη και την Ξερόλουτσα, αφήνετε αριστερά τη λιμνούλα Ριζίνα και με ανηφορική κατεύθυνση καταλήγετε στη Δρακόλιμνη σε 1 ώρα και 15 λεπτά πορείας.

Δρακόλιμνη. Η Δρακόλιμνη βρίσκεται ανάμεσα στις κορυφές Λάπατος και Πλόσκος, στο ορεινό συγκρότημα της Τύμφης. Το όνομά της οφείλεται στο δράκο με μυθικές διαστάσεις, ο οποίος λέγεται ότι κατοικούσε σε αυτή και ήταν σε διαρκή διαμάχη με το δράκο που ζούσε στο Σμόλικα. Ο Αλή Πασάς κατά την διάρκεια της παντοδυναμίας του, προσπάθησε να φτάσει στη λίμνη και να απολαύσει μια βαρκάδα στα κρυστάλλινα νερά της. Μια απρόβλεπτη μπόρα με δυνατό χαλάζι, ήταν αρκετή για να χάσουν τη ζωή τους αρκετοί άντρες του και να καταστραφούν οι βάρκες του. Μετά από αυτό, ο πανίσχυρος Πασάς αναγκάστηκε να αναβάλλει το σχέδιό του. Παλιά πίστευαν ότι η Δρακόλιμνη είναι πολύ βαθιά λίμνη, που τα νερά της καταλήγουν στον Αώο. Οι νεότερες έρευνες απέδειξαν πως το βάθος της δεν ξεπερνά τα 5 μ. Στα νερά της ζει ο αλπικός Τρίτωνας (tritus alpestris), ένα αμφίβιο με μήκος 8 - 12 εκ. με γκρίζα - καστανόμαυρη ράχη και κοκκινωπή κοιλιά χωρίς κηλίδες. Θεωρείται σπάνιο είδος και προστατεύεται από την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Πάπιγκο - Γκαμήλα. Σε σηματοδοτημένο μονοπάτι (03 και κόκκινα σημάδια), μέτριου βαθμού δυσκολίας και διάρκεια διαδρομής 6 ωρών θα χρειστείται για να βρεθείτε στη Γκαμήλα, σε υψόμετρο 2497 μ. Και αυτή η διαδρομή αυτή στο πρώτο της τμήμα ακολουθεί την πορεία που οδηγεί στο καταφύγιο. Στη συνέχεια από το καταφύγιο κατηφορίζετε αριστερά στην Ξερόλουτσα, περνάτε τη λίμνη Ρωμιόβρυση σε 30 λεπτά περίπου, όπου βρίσκετε το τελευταίο νερό για την κορυφή μέχρι λίγο πριν τη λούτσα Ρομπόζη. κατόπιν στρίβετε αριστερά αφήνοντας το μονοπάτι 03 και ακολουθείτε ανηφορική πορεία με πρόχειρα κόκκινα σημάδια και μικρές κολόνες από στοιβαγμένες πέτρες. Η πορεία συνεχίζεται στα ριζά του Πλόσκου και από εκεί σε 2,5 ώρες από το καταφύγιο καταλήγετε στην κορυφή. Η Γκαμήλα ή «Πάπιγκος», όπως ονομαζόταν παλιά, θεωρείται το πιο μεγαλόπρεπο βουνό στον κορμό της Β. Πίνδου. Οι δύο διαφορετικές του όψεις, το κάνουν να διαφέρει από πολλά ελληνικά βουνά. Η βορινή πλευρά του είναι μια σειρά από κάθετες πλαγιές, που διακόπτονται από βαθιές χαράδρες και λούκια, με εντυπωσιακές κλίσεις που θυμίζουν έντονα τις Άλπεις ενώ στη νότια πλευρά οι κορυφές κατεβαίνουν ομαλά και σχηματίζουν ένα μεγάλο οροπέδιο. Στα βόρεια, μεταξύ του βουνού Τραπεζίτσα και της Γκαμήλας, σχηματίζεται η κοιλάδα του Αώου, με το ομώνυμο ξακουστό ποτάμι της. Η χαράδρα του Βίκου και ο ποταμός Βοϊδομάτης, τη χωρίζει από τη δυτική της πλευρά από τα βουνά Στούρο και Γκραμπάλα. Στην ανατολική πλευρά ο Γυφτόκαμπος τη χωρίζει από τα βουνά Κούτσα, Κοζιακό και Κουκουρούντζο. Οι κορυφές της διαδέχονται η μια την άλλη, από τα δυτικά προς ανατολικά και είναι: Κούλα 1560μ., Λάπατος 2251μ., Αστράκα 2436μ., Πλόσκος 2377μ., Γκαμήλα 2497μ., Γκαμήλα ΙΙ 2480μ., Καρτερός 2478μ., Μεγάλα Λιθάρια 2467μ., Τσούκα Ρόσα 2376μ., Σαμάρι 2296μ., Κρεβάτι 2.375 μ., Γκούρα 2466μ., Κορυφούλα 2157μ., Καζάρμα 1803μ. και ο Καλόγερος 2122μ. Το πέτρωμα της Γκαμήλας δεν ευνοεί την ύπαρξη πηγών, κυρίως στην αλπική ζώνη, αλλά στα μέρη που καλύπτονται από δάση, οι πηγές γίνονται πιο πολλές. Πάντως το νερό είναι σχετικά δυσεύρετο, εκτός από την εποχή που λιώνουν τα χιόνια και δημιουργούνται πολλά ρέματα και λιμνούλες. Εκτός από τη Δρακόλιμνη, αξιοσημείωτες λιμνούλες είναι η Ξερόλουτσα, η Ριζίνα, το Ρομπόζι και αυτή του Αϊ - Λιά. Η Γκαμήλα χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες εκτεθειμένες κάθετες βραχώδεις επιφάνειες, τις μεγάλες κλίσεις και τους έντονους και εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς. Τα πετρώματα που συναντώνται είναι: 1. σκληρά, ασβεστολιθικά συμπαγή, που ξεκολλάνε (κρητιδικοί - ιουαρασικοί - μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι), 2. φλύσχης ευπαθής στη διάβρωση. Οι αλπικές περιοχές της Γκαμήλας, φανερώνουν σημάδια της επίδρασης των παγετώνων.

Πάπιγκο - Κόκκινο Λιθάρι. Είναι εντυπωσιακή διαδρομή με θέα τη χαράδρα του Βίκου, με εύκολο βαθμό δυσκολίας, σηματοδοτημένο μονοπάτι (Ζ29) και μικρή διάρκεια διαδρομής περίπου 45 λεπτών σε υψόμετρο 1100 μ.
Το Κόκκινο Λιθάρι είναι ένα εντυπωσιακό μέρος, που βρίσκεται δεξιά από τους Πύργους του Παπίγκου προς το Βίκο. Το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα του ασβεστόλιθου ξεχωρίζει και εντυπωσιάζει από μακριά τους επισκέπτες. Κάτω από το Κόκκινο Λιθάρι βρίσκεται η Μπιστεριά, όπου υπάρχουν μεγάλες σπηλιές, στις οποίες κατέφευγαν οι Παπιγκιώτες στις δύσκολες μέρες για να γλιτώσουν από τους επιδρομείς. Σε μια απ’ αυτές, στην Κότσιτσα, τα τοιχώματά της φιλοξενούν ζωγραφισμένες εικόνες αγίων. Η βλάστηση της περιοχής περιλαμβάνει βελανιδιές, γάβρους, κρανιές κ.ά. Στα είδη της πανίδας από τα πιο ενδιαφέροντα είναι ο χρυσαετός και το βραχοκιρκίνεζο.

Πάπιγκο - Κούλα. Αφετηρία της διαδρομής είναι το Μικρό Πάπιγκο. Στην πορεία περνά από τη Μιχόβρυση, το πετρόκτιστο εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής και καταλήγει στην κορυφή Κούλα, υψόμετρο 1560 μ. σε 2 ώρες. Ο βαθμός δυσκολίας χαρακτηρίζεται εύκολος και υπάρχει σήμανση μέχρι την Αγία Κυριακή (Ζ30). Η θέα από την κορυφή προς τον κάμπο της Κόνιτσας θα σας καταπλήξει.

Πάπιγκο - ορειβατικό καταφύγιο - Βρυσοχώρι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαδρομή διάρκειας 13 ωρών περίπου και μήκους 16 χλμ. με υψομετρική διαφορά 1300 μέτρων, αφού η αφετηρία στο Μικρό Πάπιγκο έχει υψόμετρο 1050 μ., στη συνέχεια ανηφορίζει ως το διάσελο του Καρτερού στα 2300 μ. και καταλήγει κατηφορικά στο Βρυσοχώρι στα 990 μ. με το πρώτο τμήμα των 6 χλμ. να είναι το ίδιο της διαδρομής Πάπιγκο - Γκαμήλα.
Η διαδρομή περνά από σημεία με ποικιλία βλάστησης και βιοτόπων. Από αλπικά λιβάδια και ορθοπλαγιές περνά σε δασώδεις περιοχές με κωνοφόρα, ανατολικά της χαράδρας του Αώου για να καταλήξει σε δρυοδάση και θάμνους γάβρων. Είδη ζώων που είναι δυνατόν να συναντήσει κάποιος κατά τη διάρκεια της διαδρομής είναι το αγριόγιδο, η αρκούδα, ο χρυσαετός, το όρνιο, ο γυπαετός και διάφορα είδη δρυοκολαπτών.

Πάπιγκο - Διάσχιση Βίκου. Πάπιγκο - Χαράδρα βίκου - Μονοδέντρι. Είναι από τις διαδρομές που πρέπει να επιχειρήσετε, παρά την μέτρια δυσκολία της, γιατί σίγουρα η εμπειρία και η θέα είναι μοναδικές. Η διάρκεια της διαδρομής είναι 7 ώρες περίπου, σε σηματοδοτημένο μονοπάτι (03). Αρχίζει από τον Μεγάλο Πάπιγκο, περνά από τη Στεφόβρυση και κατηφορίζει στις πηγές του Βοϊδομάτη. Στο σημείο αυτό περνάτε στην απέναντι όχθη του Βοϊδομάτη και ακολουθείτε την αριστερή όχθη όπου ένα καλοσχηματισμένο μονοπάτι που οδηγεί στην Αγία Τριάδα, στο Κλήμα και μετά στο καλντερίμι που καταλήγει στο Μονοδέντρι.

Πάπιγκο - Τσούκα. Συνολική διάρκεια διαδρομής 6 ώρες, με μέτριο βαθμό δυσκολίας και προορισμό τα 2254 μ., χωρίς σήμανση. Το πρώτο μέρος της διαδρομής είναι μέχρι το καταφύγιο, απ’ όπου ξεκινά και το υπόλοιπο μέρος της πορείας για τον Λάπατο και την Τσούκα, ακολουθώντας την αριστερή ράχη του Κουτσομήτρου, στις παπιγκιώτικες στάνες και από εκεί δεξιά παράλληλα με την κορυφογραμμή περνάτε τον Λάπατο και καταλήγετε στην Τσούκα σε 3 ώρες πορείας από το καταφύγιο.

• Φαράγγι Βίκου

Είναι ένα από τα μεγαλύτερα, βαθύτερα και εντυπωσιακότερα φαράγγια του κόσμου, με κάθετους γεωλογικούς σχηματισμούς, μεγάλη ποικιλία και εναλλαγή διαφορετικών οικοσυστημάτων, μια πανδαισία χλωρίδας και πανίδας, που αποτελούν ένα από τα λίγα εναπομείναντα καταφύγια άγριας ζωής στην Ευρώπη. Το φαράγγι του Βίκου έχει μήκος 24 χλμ. περίπου και μέσο βάθος 900 μ. περίπου. Η αρχή του βρίσκεται κοντά στο χωριό Τσεπέλοβο. Πολλοί όμως θεωρούν την αρχή του κοντά στο χωριό Μονοδέντρι, που είναι αναληθές, γιατί δεν συμπεριλαμβάνουν σε αυτό και το υπόλοιπο τμήμα του το ονομαστό Βικάκι. Το τέλος του φαραγγιού είναι πίσω από το χωριό Βιτσικό στη γέφυρα της Αρίστης Παπίγκου. Με κατεύθυνση από ΝΑ προς ΒΔ, στη μέση περίπου συναντιέται με άλλο μεγάλο φαράγγι το Μέγα Λάκκο, που θεωρείται και παρακλάδι του και το φαράγγι της Μεζαριάς, που καταλήγει στο χωριό Βραδέτο. Τη χαράδρα διασχίζει ο ποταμός Βοϊδομάτης. Εκεί βρίσκονται και οι πηγές του. Το πέτρωμα του Βίκου είναι κυρίως ασβεστολιθικό ενώ κατά τόπους εμφανίζονται στρώσεις φλύσχη. Το κλίμα του κυριαρχείται απ’ τον ηπειρωτικό κλιματικό τύπο - ζεστά καλοκαίρια με αρκετές τοπικές βροχές και ψυχρούς χειμώνες. Κατά την χειμερινή περίοδο, η θερμοκρασία φτάνει σε χαμηλά επίπεδα, αρκετές φορές.

• Εθνικό Πάρκο

Τα ορεινά οικοσυστήματα της Β. Πίνδου υποστήριξαν για αιώνες την επιβίωση του ανθρώπου και όρισαν τον τύπο των δραστηριοτήτων που αναπτύχθηκαν στην περιοχή, βασιζόμενα στο σεβασμό ανθρώπου και φύσης. Η διατήρηση αυτών των οικοσυστημάτων, σε συνδυασμό με την ήπια ανάπτυξη και τις συμβατές ανθρώπινες δραστηριότητες, αποτέλεσαν τους λόγους της ίδρυσης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και του Φορέα Διαχείρισής του από την πολιτεία, τον Ιούλιο του 2002. Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου περιλαμβάνει τέσσερις διακριτές ανθρωπογεωγραφικές ενότητες-περιοχές : το Ζαγόρι, την Κόνιτσα, το Μέτσοβο και τα δυτικά χωριά του νομού Γρεβενών. Η έκτασή του είναι περίπου 2.200 τετρ. χλμ. και συμπεριλαμβάνει τους δύο εθνικούς δρυμούς Βίκου - Αώου και Πίνδου, με την υπόλοιπη περιοχή. Στο Εθνικό Πάρκο έχουν ορισθεί ζώνες προστασίας στις επιτρέπονται ανθρώπινες δραστηριότητες και δίνεται έμφαση στις παραδοσιακές ασχολίες, στον ήπιο τουρισμό, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και τις φυσιολατρικές δραστηριότητες. Οι ζώνες προστασίας, ενσωματώνουν τις ανάγκες διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος και των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Οι ζώνες αυτές είναι οι περιοχές προστασίας της φύσης, οι περιοχές διατήρησης οικοτόπων και ειδών, οι περιοχές του Εθνικού Πάρκου και η περιφερειακή ζώνη. Πρέπει να σημειωθεί πως το Πάπιγκο και το χωριό Βίκος είναι τα μοναδικά από τα χωριά του Εθνικού Πάρκου, που βρίσκονται στη ζώνη προστασίας της φύσης.

• Άλλα αξιοθέατα στην περιοχή του Πάπιγκου

Ρογκοβό. Μεταξύ των οικισμών του Μικρού και Μεγάλου Παπίγκου περνά το ρέμα Ρογκοβό το οποίο με τη διάβρωση του νερού έχει σχηματίσει αρκετά στρογγυλά κοιλώματα, σαν μικρές λιμνούλες, τις οποίες οι ντόπιοι ονομάζουν «οβίρες». Στις δύο μεγαλύτερες από αυτές έχει κατασκευαστεί τοίχος για να συγκρατεί το νερό και το καλοκαίρι, ντόπιοι και επισκέπτες απολαμβάνουν το μπάνιο τους στα κρύα νερά του.

Πύργοι. Από τα πιο εντυπωσιακά κομμάτια του Παπίγκου είναι οι βραχώδεις σχηματισμοί γνωστοί ως Πύργοι. Βρίσκονται νότια από την κορυφή της Αστράκας και τη συνδέουν με τη χαράδρα του Βίκου. Ο ψηλότερος από τους Πύργους φτάνει στα 1788 μ. Στην απόληξή τους οι Πύργοι σχηματίζουν ένα σχετικά ήπιο οροπέδιο, την Γκοβοστίτσα, που παλιότερα βοσκούσαν εκατοντάδες πρόβατα. Το 1965, δύο Ελληνες ορειβάτες, ο Π. Ιδοσίδης και ο Ν. Κοτζιάς αναρριχήθηκαν στον Πύργο «Κούπο» μετά από 17 ώρες διαδρομής και στον δυτικό Πύργο «Πτηνό», μετά από 12 ώρες διαδρομής.

Βάραθρα. Γύρω από το Πάπιγκο και ιδιαίτερα στα βουνά Γκαμήλα και Αστράκα βρίσκονται εντυπωσιακά σπήλαια και βάραθρα, όπως:

1. Η «Προβατίνα», βάθους 408 μ., είναι ένα από τα μεγαλύτερα κατακόρυφα βάραθρα του κόσμου. Η δημιουργία του οφείλεται στη συνδυασμένη δράση νερού και πάγου. Χαρακτηριστικό είναι, ότι σε βάθος 180 μ. υπάρχει ένα μικρό πατάρι με πάγους, που δε λιώνουν ποτέ. Υπάρχει, επίσης, μια και μοναδική αίθουσα με μια μικρή λιμνούλα και αναμνηστικές πλακέτες από ελληνικές και ξένες αποστολές, που κοσμούν τα τοιχώματα. Το βάραθρο εντοπίστηκε για πρώτη φορά από Άγγλους σπηλαιολόγους, το 1965. Πρώτος δοκίμασε να κατέβει με ανεμόσκαλες ο Άγγλος Jim Eyre (το 1966), ο οποίος έφτασε σε βάθος 156 m, όπου και του τελείωσαν οι ανεμόσκαλες. Την επόμενη χρονιά, οι Άγγλοι στρατιώτες χρησιμοποίησαν μηχανοκίνητο βαρούλκο και καλάθι με συρματόσκοινο για την κατάβαση. Η προσπάθειά τους έγινε σε δύο φάσεις, πρώτα μέχρι το βάθος των 177 μ. το καλοκαίρι του 1967 και τέλος μέχρι τον πάτο του σπηλαίου 408 μ., το 1968. Πρώτοι σπηλαιολόγοι που επανέλαβαν την προσπάθεια με καθαρά σπηλαιολογικές τεχνικές ήταν οι Γάλλοι P. Sombardier και F. Poggia, το 1976. Από τότε πολλές αποστολές έχουν κατέβει στο σπήλαιο, τόσο ξένες όσο και ελληνικές. Πρώτος Έλληνας που κατέβηκε ήταν ο Κώστας Ζούπης, ιδρυτικό μέλος του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Εξερευνητικού Ομίλου (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο), μέλος τότε της ΕΣΕ. Πολλές ακόμη ελληνικές και ακόμη περισσότερες ξένες αποστολές επισκέπτονται κάθε χρόνο το μεγαλειώδες βάραθρο. Το 1998, ο ΣΕΛΑΣ δοκίμασε να συνεχίσει την εξερεύνηση και επιχείρησε μια αναρρίχηση η οποία δεν απέδωσε μεγαλύτερο βάθος, έδωσε όμως μερικές μικρές αίθουσες ακόμη.
2. Το «Χάσμα του Έπους», κλιμακωτό βάραθρο, βάθους 451 μ.. Ο τρόπος δημιουργίας του είναι διαφορετικός από εκείνον της Προβατίνας. Κυρίαρχο στοιχείο είναι το νερό, αφού το σπήλαιο λειτουργεί σαν καταβόθρα και αποστραγγίζει τα νερά από το οροπέδιο. Υπάρχουν δύο διαφορετικές διαδρομές που μπορεί να ακολουθήσει κανείς, το Έπος I, με βάθος 451 μ. και το Έπος ΙΙ, με βάθος 340 μ.,
3. Η «Τρύπα της Νύφης», με βάθος 340 μ.. Το σπήλαιο λειτουργεί σαν καταβόθρα όπως και το Έπος, αφού συλλέγει τα νερά της περιοχής. Αποτελείται από τρία μεγάλα βάραθρα 150 μ., 50 μ, 120 μ. Και δύο μικρά 10 μ. και 10 μ., που στο τέλος τους είναι τόσο στενά, που δε χωράς να περάσεις,
4. Η «Γκαϊλότρυπα», βάθους 200 μ.
5. Πρόσφατα, από Γάλλους σπηλαιολόγους και σπηλαιολόγους του ΣΕΛΑΣ ανακαλύφθηκε ένα νέο βάραθρο, «η Τρύπα του Ορνίου», βάθους 610 μ., η εξερεύνηση του οποίου συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

ΠΗΓΗ:  www.xoreutiko-dimou-patras.gr