Γκλίτσα, ή Κλούτσα, ή Καρλίμπου, ή …

Ξυλόγλυπτο αντικείμενο που χρησιμοποιούνταν κυρίως σε ποιμενικές εργασίες. Αποτελούσε όργανο εξουσίας για τον τσοπάνη, αφού με αυτό καθοδηγούσε το κοπάδι του και τα σκυλιά. Η γκλίτσα ήταν για το τσοπάνο όπλο αμυντικό κι επιθετικό. Μ' αυτήν αμυνόταν στις επιθέσεις του λύκου και μ΄ αυτήν επιτίθετο στους εχθρούς του. Ήταν εργαλείο εξουσίας στα πρόβατά του. Μ' αυτήν έπιανε, από το πόδι, όποιο πρόβατο ήθελε και μ΄ αυτήν πειθαρχούσε και κατηύθυνε το ποίμνιο. Ήταν η βακτηρία του στις κακοτράχαλες πορείες του και το στήριγμά του, όταν όρθιος αγνάντευε τα βουνά. Ανάλογα με τα γούστα του τσοπάνη υπήρχαν πολλών μορφών γκλίτσες, όπως κανονικές ή αρσενικές, σιούτες ή θηλυκές, κεντητές κ.λ.π.
Η ιστορία της γκλίτσας ξεκινά από την αρχαία εποχή με τον Πάνα να απεικονίζεται κρατώντας στο ένα χέρι μια γκλίτσα και στο άλλο το σουραύλι, ενώ και ο Ιησούς ως καλός ποιμήν, κρατάει μια γκλίτσα στο χέρι.
Ο τρόπος που είναι φτιαγμένη και στολισμένη μία γκλίτσα δείχνει και την κοινωνική θέση του κατόχου του. Για παράδειγμα, οι γκλίτσες των απλών ανθρώπων, όπως ήταν οι τσοπάνηδες, ήταν απλές με λίγο κέντημα, οι γκλίτσες των ζωεμπόρων ήταν περισσότερο διακοσμημένες και των τσελιγκάδων ήταν οι λεγόμενες "βαριές" γκλίτσες με πολλές παραστάσεις και κεντήματα
Κατά πολλούς η ονομασία της προέρχεται απ’ την Βουλγάρικη λέξη klits δηλ. ποιμενικό ραβδί.

Οι γκλίτσες στο Συρράκο προς πώληση

και οι τουρίστριες φωτογραφίζονται…

Οι γκλίτσες των απλών ανθρώπων όπως των τσοπάνηδων ήταν απλές με λίγο κέντημα, οι γκλίτσες των ζωεμπόρων ήταν περισσότερο διακοσμημένες και των τσελιγκάδων ήταν οι λεγόμενες «βαριές» γκλίτσες με πολλές παραστάσεις και κεντήματα».
Υπάρχει και η ιστορία του Κολοκοτρώνη με έναν τσοπάνη στην μάχη των Δερβενακίων τον οποίο είδε να ακουμπάει στη γκλίτσα του και να χαζεύει την μάχη. Όταν τον ρώτησε γιατί δεν πάει να πολεμήσει και ο βοσκός του απάντησε ότι δεν έχει άρματα, τότε ο γέρος του Μωριά του απάντησε: «και η αγκλίτσα είναι όπλο βρε Έλληνα. Πήγαινε μ΄ αυτή να σκοτώσεις Τούρκους και να πάρεις τα άρματά τους.
Οι γκλίτσες κατασκευάζονται κυρίως με ξύλο από κρανιά, πυξάρι, ελιά, κέδρο, οξιά ή αγριομηλιά, χρησιμοποιώντας ο τεχνίτης ένα εργαλείο που είναι ιδιοκατασκευή. Το ύψος του ραβδιού διαφέρει ανάλογα με την χρήση, καθώς αν χρησιμοποιηθεί ως βοηθητικό μπαστούνι είναι χαμηλό, ενώ αν το κρατάει προύχοντας είναι ψηλό αποδίδοντας κύρος.

Όσον αφορά τις παραστάσεις στις γκλίτσες, είναι θέματα παρμένα από την φύση, όπως φίδια, σκυλιά, λιοντάρια, λουλούδια και την θρησκεία με απεικονίσεις αγίων.Οι συμβολισμοί ωστόσο είναι προσωπικό θέμα των μαστόρων.
Αρκετοί είναι και στο Συρράκο οι οποίοι κατασκευάζουν γκλίτσες, είτε για ιδιωτικούς, είτε για εμπορικούς λόγους. Πάντως η γνήσια Συρρακιώτικη γκλίτσα (καρλίμπου) δεν έχει σκάλισμα επάνω στην κεφαλή της.

 

ΠΗΓΗ:  sirrakiotis.blogspot.com