Η ιερή Μονή του Προφήτη Ηλία βρίσκεται βόρεια της Βίτσας και νοτιοδυτικά του Μονοδεντρίου σε μια εξαιρετική τοποθεσία σε υψόμετρο 1117 μέτρα. Αποτελείται από συγκρότημα κτιρίων, πολλά εκ των οποίων έχουν καταστραφεί. Η χρονολογία ίδρυσης του μοναστηριού δεν είναι γνωστή. Το καθολικό της Μονής κατασκευάστηκε το έτος 1632, μετά από την έλευση των αρχόντων από τη Βαστανιά.Το 1792 επεκτάθηκε το καθολικό της Μονής , με ηγούμενο το μοναχό Σεραφείμ. Το καθολικό ανακαινίστηκε αργότερα κατά το έτος 1832.
Το καθολικό είναι ρυθμού " Βασιλική μονόκλιτη με τρούλο και νάρθηκα. Έχει πολύ αξιόλογη αγιογράφηση, η οποία διατηρείται θαυμάσια, επίσης έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο άριστης τέχνης με ανάγλυφες παραστάσεις λουλουδιών, ζώων, πουλιών, δράκων και ανθρώπων.
Η Μονή του Προφήτη Ηλία ήταν μια από τις πλουσιότερες Μονές του Ζαγορίου, η οποία συλήθηκε πολλές φορές επί τουρκοκρατίας από διάφορους επιδρομείς, σε μία από αυτές κατά το έτος 1835 ο Ταφίλ Μπούζης τουρκαλβανός ληστής από την περιοχή Μπερατίου, στρατολόγησε στην Αλβανία σώμα τουρκαλβανών και κατέλαβε τη Μονή του Προφήτη Ηλία την οποία απογύμνωσε από όλα τα υπάρχοντα και της έβαλε φωτιά στις 13 Απριλίου και έκαψε ένα μέρος της. Τον πλούτο της Μονής δείχνει και πίνακας 205 χωριών τα οποία αναφέρονται σε κατάστιχο και τα οποία πρόσφεραν δωρεές και αφιερώματα σε αυτή. Μερικές από τις δωρεές που αναφέρονται ήταν και αυτή της κατασκευής ενός κιόσκι από τον Γεώργιο Μαρίνο από το Καπέσοβο στα 1796. Το ίδιο κιόσκι ανακαίνισε ο Αλέξιος Νούτσος από το Καπέσοβο στα 1808 και αργότερα με έρανο οι κάτοικοι των τριών μαχαλάδων Βίτσας στα 1859. Από πολλά μέρη της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού οι πιστοί προσέρχονταν στη Μονή για να προσκυνήσουν και να ζητήσουν τη βοήθεια του Προφήτη Ηλία.
Επιγραφή από κατάστιχο της Μονής:
«Κατάστιχον του Ιερού Μοναστηριού του Προφήτου Ηλιού Βεϊτζης εν έτει 1632….»
«Επεκτάθηκε το 1668. Από χαραγμένη επιγραφή σε εντοιχισμένη πλάκα πάνω από την κύρια είσοδο του καθολικού. ΕΝ ΕΤΕΙ 1668»
Το Μοναστήρι αποτελεί μεγάλο κτιριακό συγκρότημα, το οποίο περιβάλλεται από μαντρότοιχο σε μεγάλη έκταση. Εκτός από το καθολικό υπάρχουν γύρω και πολλά άλλα κτίρια: κελιά μοναχών, βοηθητικοί χώροι, στάβλοι, αχυρώνες και κτίρια διαμονής των πολλών επισκεπτών και παραθεριστών. Σήμερα σώζεται μέρος αυτών όπως η τραπεζαρία, τα μαγειρεία, λίγα κελιά, το ηγουμενείο, μερικοί αχερώνες και η στέρνα για πόσιμο νερό. Λόγω του εξαιρετικού κλίματος και της μαγευτικής θέσης στην οποία βρίσκεται η Μονή οι επισκέπτες ήταν πάρα πολλοί, ιδίως δε την επισκέπτονταν και διέμεναν σε αυτή άρρωστοι με προβλήματα αναπνοής και φυματικοί. Η μαγευτική θέση της Μονής ανάγκασε τον Αθανάσιο Σταγειρίτη να προσδιορίσει τη θέση του Μαντείου της Δωδώνης κοντά στη Μονή.
Στα τέλη του 18ου αιώνα έγινε προσπάθεια ίδρυσης Πανεπιστημίου στη Μονή Προφήτη Ηλία ή στη Μονή Ρογκοβού, με διευθυντή τον Γεώργιο Γεννάδιο, τον οποίον καθώς και το Νεόφυτο Δούκα είχαν στείλει για το σκοπό αυτό στη Γερμανία για εκπαίδευση. Το σχέδιο όμως εκείνο δεν πραγματοποιήθηκε, γιατί οι άντρες που επρόκειτο να διδάξουν σε αυτό όπως ο Γεννάδιος, ο Δούκας, ο Ασώπιος μυήθηκαν στη φιλική εταιρία, ασπάστηκαν τις αρχές της και εργάστηκαν για τη διάδοσή τους, αφήνοντας ανεκτέλεστο το αρχικό σχέδιο τους.
Στη Μονή διέμειναν και έμαθαν τα πρώτα τους γράμματα στο κρυφό σχολειό που λειτουργούσε εκεί ο Μάρκος Μπότσαρης, ο μεγάλος δάσκαλος του γένους Γεώργιος Γεννάδιος, οι Τιτουλάριοι Τύρριος και Λεόντιος και πολλοί άλλοι. Ο Ραφαήλ Μητροπολίτης Δρυινουπόλεως χάρισε στη Μονή στα 1720 μέρος του λειψάνου του Αγίου Σώζοντος και το χωράφι του ‘Επισκόπου’ στο βουνό.
Το 1916 έρχεται στη Μονή του Προφήτη Ηλία να μονάσει μία Άγια μορφή της σύγχρονης ιστορίας μας ο πατήρ Ιάκωβος. Μετά από μία διαδρομή 44 ετών στη Μονή ο πατήρ Ιάκωβος, στις 15 Φεβρουαρίου 1960 απεβίωσε στο νοσοκομείο Ιωαννίνων. Το 1982 απεβίωσε και ο τελευταίος μοναχός της Μονής ο ιερομόναχος Σωτήριος Βαλαδήμας ανιψιός του πατήρ Ιάκωβου.
Το 1965 με Υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 404 / 6-7-1965) η Μονή κηρύσσεται Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο.
Η Μονή γιορτάζει στις 20 Ιουλίου εορτής του Προφήτη Ηλία με βραδινή αγρυπνία την παραμονή και πανηγυρική Θεία Λειτουργία ανήμερα της γιορτής.
ΠΗΓΗ: www.vitsa.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου