Τα Άνω Πεδινά βρίσκονται σε υψόμετρο 950 μ. ανάμεσα σε πέντε λόφους, γύρω από μια δροσερή ρεματιά και πάνω από έναν εύφορο κάμπο όπου φυτρώνουν σιτάρι, καλαμπόκι, φακές, ρεβίθια και πρασινίζουν πολλά αμπέλια. Ξέρουμε ότι η παραγωγή σταφυλιών τον 19ο αιώνα έφτανε τις 88.000 οκάδες! Τα Άνω και Κάτω Σουδενά —αυτό ήταν το παλιό όνομα τους— τα έλεγαν και «Ψωμοχώρια» ή «Ψωμοτόπια», από τα πολλά σταροχώραφα που οι φιλόπονοι ορεσίβιοι καλλιεργούσαν με επιμέλεια. Είναι από τα σπουδαιότερα και παλαιότερα χωριά του Ζαγορίου. Η ίδρυσή του αναφέρεται σε βυζαντινά έγγραφα από το 1326 ως το 1361 μαζί με το Πάπιγκο, τη Βίτσα και τον Ελαφότοπο.
Η «αξιοθέατος» κωμόπολη των Σουδενών ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του μεγάλου δασκάλου του Γένους Νεόφυτου Δούκα (πρώτος διευθυντής της Ριζαρείου Σχολής) και του σπουδαίου ιστοριοδίφη και ιατροφιλόσοφου Ιωάννη Λαμπρίδη. Οι πολυταξιδεμένοι Ζαγορίσιοι, από το 18ο αιώνα ακόμα, αγοράζουν και στέλνουν στις βιβλιοθήκες των σχολείων στα χωριά τους όσα βιβλία τυπώνονται στα μεγάλα τυπογραφεία της Ευρώπης (Τεργέστη, Λειψία, Βουδαπέστη, Βενετία, Οδησσό): τα πολύτιμα συγγράμματα της βιβλιοθήκης του Νεόφυτου Δούκα φυλάσσονται στο λιθόκτιστο Δημοτικό Σχολείο των Άνω Πεδινών, στη σκιά από το μεγάλο πλατάνι της κεντρικής πλατείας, που φυτεύτηκε το 1819.
Απέναντι από το παλιό Δημοτικό Σχολείο βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (1793) με τα τοξωτά χαγιάτια, το ψηλό καμπαναριό, τις πέτρινες στέγες και το ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 19ου αιώνα. Στην είσοδο των Άνω Πεδινών, το φρουριακής αρχιτεκτονικής μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, που χτίστηκε το 1786, με εξαιρετικές αγιογραφίες και σημαντικά κειμήλια. Ο συνδυασμός των τρούλων και των θόλων με την κατασκευή της στέγης από σχιστόπλακα σε διάφορα επίπεδα έδωσε αριστουργηματικές κατασκευές και εδώ, όπως σε όλα τα Ζαγοροχώρια.
Στο μοναστήρι αυτό ο Αλέξης Νούτσος, στρατιωτικός διοικητής των Ζαγοροχωριών στην υπηρεσία του Αλή Πασά, φύλαξε ένα σάκο με φλουριά το 1821. Μετά το θάνατό τους, τα φλουριά αυτά έκαναν τους χωρικούς των Άνω Σουδενών πλούσιους. Υπάρχει ακόμα η εγκαταλειμμένη Μονή Αγίας Παρασκευής (18ος αιώνας) με τον ωραίο περίβολο και το καμπαναριό και η εκκλησία της Μεταμορφώσεως δίπλα στα ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ.
Λέγεται ότι το φως στα Άνω Πεδινά, όπως διαχέεται στις πλαγιές των βουνών, είναι ιδιαίτερα εμπνευστικό για ζωγράφους και φωτογράφους. Έτσι το πιο εντυπωσιακό στοιχείο στις εκκλησίες και τα μοναστήρια τους δεν είναι μόνο η αρχιτεκτονική αλλά και οι αγιογραφίες τους από τους Πανωσουδενιώτες ζωγράφους Λάζαρο Λαζόπουλο και Λάζαρο Κανίκη, θείο και ανιψιό. Όπως στην ευρύτερη περιοχή φημίζονται οι Νεγάδες και οι Χιονάδες για τις ζωγραφικές τους παραδόσεις έτσι στο κεντρικό Ζαγόρι φημίζονται οι αγιογραφικές σχολές του Καπέσοβου και των Άνω Σουδενών. Καθώς όμως δεν υπάρχουν υπογραφές στις περισσότερες τοιχογραφίες και τις φορητές εικόνες από τις σπουδαίες εκκλησίες στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία που διακόσμησαν οι καλλιτέχνες αυτοί, δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο δημιουργός τους.
Γύρω στα 1870 έμεναν στα Άνω Σουδενά 130 οικογένειες με 800 περίπου μέλη. Ακούραστοι πελεκάνοι και χτιστάδες έχτιζαν αλώνια και καλύβες, για να αποθηκεύουν γεννήματα και ζωοτροφές. Κάθε σπίτι είχε το αλώνι του, αλλά από το 1970 δεν χρησιμοποιούνταν πια αφήνοντας τον ήλιο ν’ ασπρίζει και τη βροχή να λειαίνει την όμορφα δουλεμένη πέτρα τους.
Η «αξιοθέατος» κωμόπολη των Σουδενών ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του μεγάλου δασκάλου του Γένους Νεόφυτου Δούκα (πρώτος διευθυντής της Ριζαρείου Σχολής) και του σπουδαίου ιστοριοδίφη και ιατροφιλόσοφου Ιωάννη Λαμπρίδη. Οι πολυταξιδεμένοι Ζαγορίσιοι, από το 18ο αιώνα ακόμα, αγοράζουν και στέλνουν στις βιβλιοθήκες των σχολείων στα χωριά τους όσα βιβλία τυπώνονται στα μεγάλα τυπογραφεία της Ευρώπης (Τεργέστη, Λειψία, Βουδαπέστη, Βενετία, Οδησσό): τα πολύτιμα συγγράμματα της βιβλιοθήκης του Νεόφυτου Δούκα φυλάσσονται στο λιθόκτιστο Δημοτικό Σχολείο των Άνω Πεδινών, στη σκιά από το μεγάλο πλατάνι της κεντρικής πλατείας, που φυτεύτηκε το 1819.
Απέναντι από το παλιό Δημοτικό Σχολείο βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (1793) με τα τοξωτά χαγιάτια, το ψηλό καμπαναριό, τις πέτρινες στέγες και το ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 19ου αιώνα. Στην είσοδο των Άνω Πεδινών, το φρουριακής αρχιτεκτονικής μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, που χτίστηκε το 1786, με εξαιρετικές αγιογραφίες και σημαντικά κειμήλια. Ο συνδυασμός των τρούλων και των θόλων με την κατασκευή της στέγης από σχιστόπλακα σε διάφορα επίπεδα έδωσε αριστουργηματικές κατασκευές και εδώ, όπως σε όλα τα Ζαγοροχώρια.
Στο μοναστήρι αυτό ο Αλέξης Νούτσος, στρατιωτικός διοικητής των Ζαγοροχωριών στην υπηρεσία του Αλή Πασά, φύλαξε ένα σάκο με φλουριά το 1821. Μετά το θάνατό τους, τα φλουριά αυτά έκαναν τους χωρικούς των Άνω Σουδενών πλούσιους. Υπάρχει ακόμα η εγκαταλειμμένη Μονή Αγίας Παρασκευής (18ος αιώνας) με τον ωραίο περίβολο και το καμπαναριό και η εκκλησία της Μεταμορφώσεως δίπλα στα ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ.
Λέγεται ότι το φως στα Άνω Πεδινά, όπως διαχέεται στις πλαγιές των βουνών, είναι ιδιαίτερα εμπνευστικό για ζωγράφους και φωτογράφους. Έτσι το πιο εντυπωσιακό στοιχείο στις εκκλησίες και τα μοναστήρια τους δεν είναι μόνο η αρχιτεκτονική αλλά και οι αγιογραφίες τους από τους Πανωσουδενιώτες ζωγράφους Λάζαρο Λαζόπουλο και Λάζαρο Κανίκη, θείο και ανιψιό. Όπως στην ευρύτερη περιοχή φημίζονται οι Νεγάδες και οι Χιονάδες για τις ζωγραφικές τους παραδόσεις έτσι στο κεντρικό Ζαγόρι φημίζονται οι αγιογραφικές σχολές του Καπέσοβου και των Άνω Σουδενών. Καθώς όμως δεν υπάρχουν υπογραφές στις περισσότερες τοιχογραφίες και τις φορητές εικόνες από τις σπουδαίες εκκλησίες στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία που διακόσμησαν οι καλλιτέχνες αυτοί, δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο δημιουργός τους.
Γύρω στα 1870 έμεναν στα Άνω Σουδενά 130 οικογένειες με 800 περίπου μέλη. Ακούραστοι πελεκάνοι και χτιστάδες έχτιζαν αλώνια και καλύβες, για να αποθηκεύουν γεννήματα και ζωοτροφές. Κάθε σπίτι είχε το αλώνι του, αλλά από το 1970 δεν χρησιμοποιούνταν πια αφήνοντας τον ήλιο ν’ ασπρίζει και τη βροχή να λειαίνει την όμορφα δουλεμένη πέτρα τους.
ΠΗΓΗ: www.monopatiaresort.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου