Η αρχιτεκτονική των χωριών του σημερινού Δήμου Τύμφης.

Στο Δήμο Τύμφης  οκτώ από τα δώδεκα δημοτικά διαμερίσματα έχουν χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακοί οικισμοί. Είναι χωριά μονοκεντρικά  με κέντρο την πλατεία και γύρω τα σπίτια που χωρίζονται σε μαχαλάδες. Κοντά στην πλατεία βρίσκονται η εκκλησία το σχολείο το καφενείο και η βρύση, όπου πραγματοποιούνταν οι κοινωνικές συγκεντρώσεις και οι διάφορες εμπορικές συναλλαγές.        

   Η αρχιτεκτονική των  σπιτιών του Δήμου Τύμφης, για την οποία καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες να διατηρηθεί και σήμερα, έχει κατά γενικό κανόνα στο ισόγειο του τοίχους από λαξωτή τοιχοποιία (λιθόδμητους ) ενώ οι τοίχοι του ορόφου αποτελούνται από ξύλινο σκελετό, που καλύπτεται με επίχρισμα  πάνω σε λεπτούς  ξύλινους πηχίσκους (μπαγδάτι).   Το ισόγειο φέρει συνήθως μικρά και ψηλά τοποθετημένα  ανοίγματα και περιλαμβάνει βοηθητικούς χώρους. Η κατοικία βρίσκεται  στον όροφο. Στα αρχοντικά οι χώροι που την αποτελούν διατάσσονται συνήθως σε σχήμα Π περικλείοντας έτσι την αυλή που βρίσκεται εμπρός από το σπίτι, κομψές λίθινες κλίμακες που στηρίζονται σε τόξο οδηγούν από την αυλή στο όροφο. Τα δωμάτια του ορόφου διατάσσονται γύρω ή εμπρός και πίσω από έναν κεντρικό μεγάλο χώρο που λέγεται «κρεβάτα» ή «λιακός». Γύρω από την κρεβάτα τοποθετούνται οι οντάδες, γεμάτοι πλήθος διακοσμήσεων σε ξύλο με σκαλιστές και έγχρωμες οροφές, ερμάρια στους τοίχους, τζάκια κ.τ.λ. Αξιόλογο είναι ότι κάποιο σπίτια  σώζουν γραπτή διακόσμηση σε δωμάτια τους. Η διάταξη των χώρων σε σχήμα Π είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί θυμίζει αντίστοιχες διατάξεις προερχόμενες από αρχαίες ελληνικές κατοικίες.

Στα λαϊκά σπίτια και τα νοικοκυρόσπιτα η διάταξη των χώρων είναι απλούστερη. Διατηρείται, όμως η κεντρική ιδέα της οργάνωσης του σπιτιού σε δυο ορόφους,  καθώς και του  βασικού κεντρικού χώρου στον όροφο.

Χαρακτηριστικά του ζαγορίσιου  σπιτιού είναι ακόμα τα συνεχή παράθυρα των  ορόφων, σε αντίθεση  με τα αρκετά κλειστά ισόγεια, και οι προεξέχοντες από το σπίτι οντάδες με  τη διαμόρφωση των εξωστών (σαχνισιών).

Η στέγαση  των σπιτιών γίνεται  πάντοτε με ξύλινη στέγη, που επικαλύπτεται  με λεπτές  σχιστολιθικές πλάκες.

Ένα  ακόμα χαρακτηριστικό των σπιτιών του Δήμου  Τύμφης είναι η οχύρωση που  έχουν  με τους ψηλούς  μαντρότοιχους (οβορούς) και τις κλειστές ξύλινες αυλόπορτες.

Για τη διατήρηση του παραδοσιακού στοιχείου της  περιοχής  και ιδιαίτερα της ξεχωριστής αρχιτεκτονικής, ο Δήμος Τύμφης εντάσσεται στο έργο «Dry Stone Routes- Δίκτυο προστασίας και ανάδειξη της ξερολιθικής  κληρονομιάς στο Ζαγόρι και το Salento» INTERREG III  Ελλάδα-Ιταλία.

Ιδιαίτερη ομορφιά παρουσιάζουν τα καλντερίμια, οι παραδοσιακές βρύσες των χωριών οι παλαιοί υδρόμυλοι  τα γεφύρια και η γνωστή Σκάλα του Βραδέτου.

 Επίσης μεγάλη αρχιτεκτονική σημασία έχουν οι εκκλησίες των Δημοτικών Διαμερισμάτων  του Δήμου, που είναι σε ρυθμό  Τρίκλιτη   Βασιλική ή Τρίκλιτη Βασιλική  με Τρούλο  καθώς και τα ξυλόγλυπτα τέμπλα,  οι κιονοστήρικτες ανοικτές τοξωτές στοές  (χαγιάτια) και τα πολυγωνικά  καμπαναριά.   

 

ΠΗΓΗ:  www.timfi.gov.gr