Για όποιον έχει περπατήσει στα ελληνικά βουνά η περιοχή του ανατολικού Ζαγορίου θεωρείται από τις ομορφότερες...
Κάντε ολιγοήμερες διακοπές και επισκεφθείτε τα μαγικά Ζαγοροχώρια.
Περίκλειστο ανάμεσα στα κορφοβούνια της Βόρειας Πίνδου βρίσκεται το Ζαγόρι, μια ορεινή περιοχή της Ελλάδας που αν και σήμερα δεν αποτελεί ιδιαίτερη διοικητική ενότητα, το σύνολο των 47 χωριών της συνθέτει ένα ενιαίο, αδιάσπαστο πολιτισμικό, ιστορικό και γεωγραφικό χώρο με έντονη παρουσία στην Βαλκανική. Αρχέγονες γεωλογικές ανακατατάξεις που ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία, δημιούργησαν τη τραχιά γλυπτική αυτού του "τόπου πίσω απ’ το βουνό"...
Βαθύσκιωτα φαράγγια, φιδωτά ποτάμια, σκιερά βαθυπράσινα δάση κατακλύζουν κάθε σπιθαμή γης και αφοπλίζουν με την άγρια ομορφιά τους. Κυρίαρχος του τοπίου η πυργωτή οροσειρά της Τύμφης, σκιάζει με τη πέτρινη στέγη της τα πολυάριθμα χωριά που δηλώνουν την από αιώνων ανθρώπινη παρουσία!
Εδώ οι ορεινές κοινότητες βιώνουν ακόμα και σήμερα, τον σεβασμό στις σκληρές ιδιομορφίες της γης που στήριξε την ιστορική και πολιτιστική τους πορεία στο χρόνο. Ετυμολογικά η ονομασία Ζαγόρι έχει σλαβική καταγωγή και προέρχεται από τη
Περίκλειστο ανάμεσα στα κορφοβούνια της Βόρειας Πίνδου βρίσκεται το Ζαγόρι, μια ορεινή περιοχή της Ελλάδας που αν και σήμερα δεν αποτελεί ιδιαίτερη διοικητική ενότητα, το σύνολο των 47 χωριών της συνθέτει ένα ενιαίο, αδιάσπαστο πολιτισμικό, ιστορικό και γεωγραφικό χώρο με έντονη παρουσία στην Βαλκανική. Αρχέγονες γεωλογικές ανακατατάξεις που ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία, δημιούργησαν τη τραχιά γλυπτική αυτού του "τόπου πίσω απ’ το βουνό"...
Βαθύσκιωτα φαράγγια, φιδωτά ποτάμια, σκιερά βαθυπράσινα δάση κατακλύζουν κάθε σπιθαμή γης και αφοπλίζουν με την άγρια ομορφιά τους. Κυρίαρχος του τοπίου η πυργωτή οροσειρά της Τύμφης, σκιάζει με τη πέτρινη στέγη της τα πολυάριθμα χωριά που δηλώνουν την από αιώνων ανθρώπινη παρουσία!
Εδώ οι ορεινές κοινότητες βιώνουν ακόμα και σήμερα, τον σεβασμό στις σκληρές ιδιομορφίες της γης που στήριξε την ιστορική και πολιτιστική τους πορεία στο χρόνο. Ετυμολογικά η ονομασία Ζαγόρι έχει σλαβική καταγωγή και προέρχεται από τη
λέξη "ζα-γκόρι", που σε απλά Ελληνικά μεταφράζεται ως "ο τόπος πίσω από το βουνό". Το Ζαγόρι χωρίζεται σε Δυτικό, Κεντρικό και Ανατολικό. Οι τρεις αυτές γεωγραφικά ξεκάθαρες ενότητες υπάγονται στο νομό Ιωαννίνων και βρίσκονται στα όρια του γεωγραφικού διαμερίσματος της Ηπείρου.
Κεντρικό Ζαγόρι
Αφήνοντας πίσω την ηρεμία της λίμνης των Ιωαννίνων και την ένταση της σύγχρονης πρωτεύουσας του νομού, τα χιλιόμετρα φεύγουν γρήγορα στις μεγάλες ευθείες του κεντρικού οδικού άξονα Ιωαννίνων-Κόνιτσας. Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Ηπειρώτικη πολιτεία ένας στενός παράδρομος ξεστρατίζει από τη ρότα του εθνικού δρόμου και χάνεται στην αγκαλά των βουνών. Τα χωριά Ελάτη, Δίλοφος, Κήποι, Τσεπέλοβο, Κουκούλι, Σκαμνέλι, Ηλιοχώρι, Βρυσοχώρι και αρκετά ακόμη, α
παρτίζουν το Κεντρικό Ζαγόρι.
Τα χωριά Μονοδέντρι, Βίτσα, Πεδινά, Ελαφότοπος ανήκουν στο Δυτικό Ζαγόρι, όμως σήμερα με το υπάρχον οδικό δίκτυο βρίσκονται κοντά στα χωριά του κεντρικού Ζαγορίου και θα τα συμπεριλάβουμε σε αυτήν την παρουσίασή μας. Το Τσεπέλοβο και το Μονοδένδρι, με την πάροδο του χρόνου έχουν αναπτυχθεί σε τουριστικά θέρετρα χωρίς ωστόσο να χάσουν την αυθεντική αρχιτεκτονική τους προσωπικότητα και την πέτρινη γοητεία τους. Το χωριό Κήποι - το οποίο παλιότερο ονομαζόταν Μπάγια - που υπήρξε κεφαλοχώρι από τον 15ο αιώνα, διατηρεί ακόμα και σήμερα ζωντανές τις αγροτικές του καταβολέςs.
Λίγο πιο απόμερα ξεπροβάλλει το Δίλοφο με τους καλοδιατηρημένους και λιγότερο επιτηδευμένους μαχαλάδες από όλο το Ζαγόρι. Κοντά στους Κήπους θα βρούμε το Κουκούλι με την πλατανοσκέπαστη δροσερή πλατεία του και τα θαυμάσια αρχοντικά με ιστορική διαδρομή οκτώ αιώνων. Εδώ βρίσκεται και το Πνευματικό Κέντρο - Μουσείο "Κ. Λαζαρίδης" που διαθέτει μια αξιόλογη συλλογή παλιών συγγραμμάτων, αλλά και μια πλούσια αντιπροσωπευτική συγκέντρωση βοτάνων από την μοναδική σε ποικιλία χλωρίδα της περιοχής Βίκου- Ζαγορίου. Πιο ανατολικά κρυμμένα πίσω από απίστευτα για τα μεσογειακά δεδομένα δάση κωνοφόρων, κρύβονται τα πιο "άσημα" χωριά όπως η Λάιστα το Ηλιοχώρι, το Βρυσοχώρι.
Δυτικό Ζαγόρι
Η Αρίστη και το Πάπιγκο είναι τα σημαντικότερα χωριά του δυτικού Ζαγοριού και κυριολεκτικά σε
καθηλώνουν με την πέτρινη προσωπικότητά τους. Στέγες, βράχια, ουρανός, εκεί που τελειώνει το ένα αρχίζει το άλλο. Παραδίπλα τα χωριά Βίκος και Αγ. Μηνάς, κάπως μακρύτερα από το τουριστικό ρεύμα της περιοχής, διατηρούν αναλλοίωτη την αυθεντική προσωπικότητα τους.
Η βουνό Τύμφη απ’ την πλευρά του δυτικού Ζαγορίου αποκαλύπτει την άγρια, βραχώδη θωριά του και το υποβλητικό, πανέμορφο φαράγγι του Βίκου. Ένας στενός αλλά ασφάλτινος δρόμος κουλουριάζεται στις απόκρημνες πλαγιές και συνδέει μεταξύ τους, τους οικισμούς. Η Αρίστη βρίσκεται σε ύψος 650 μέτρων και είναι ένα από τα μεγάλα χωριά του Δυτ. Ζαγορίου. Το παλιό της όνομα ήταν Αρτσίστα και είχε κατά την περίοδο της ακμής της πάνω από 1000 κατοίκους. Εδώ δεσπόζει η επιβλητική εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, κτίσμα του 1718.
Από την Αρίστη ο δρόμος κατηφορίζει για την γέφυρα του Βοϊδομάτη. Από εδώ ξεκινούν δυο σημαντικές πεζοπορικές διαδρομές που εξελίσσονται παράλληλα με την κοίτη του ποταμού με κατεύθυνση είτε προς το μοναστήρι της Παναγιάς της Σπηλιώτισσας, (κτίσμα του 1673), είτε προς τις πηγές του Βοϊδομάτη. Από τη γέφυρα του Βοϊδομάτη αλλεπάλληλες στροφές οδηγούν στο φημισμένο Πάπιγκο, το πιο γνωστό από όλα τα Ζαγοροχώρια που απλώνει τις γειτονιές του σε ύψος 950 μέτρων.
Εδώ εκτός από τα άφθονα καλοδιατηρημένα σπίτια, ξεχωρίζει ο τρισυπόστατος ναός του Αγ. Βλάσιου, κτίσμα του 1852 σε θέση παλιότερου ναού. Ακόμη εντύπωση προκαλεί η περίφημη Καλλίνειος Σχ
ολή που κτίστηκε το 1897. Λίγο ψηλότερα βρίσκεται το Μικρό Πάπιγκο όπου και σταματά ο δρόμος. Απ’ το χωριό ξεκινά μονοπάτι που καταλήγει στο καταφύγιο της Γκαμήλας σε υψόμετρο 1950 μέτρα, ενώ από εκεί αρχίζουν και τα περισσότερα ορειβατικά μονοπάτια για τα υψίπεδα και τις κορφές του αλπικού βουνού.
Τον χειμώνα γίνονται δύσβατα και η πεζοπορία σε αυτά απαιτεί ειδικές γνώσεις και ανάλογη πείρα. Το καλοκαίρι τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά και δεν είναι λίγοι αυτοί που ανηφορίζουν από το Πάπιγκο για τα υψίπεδα του βουνού. Το μονοπάτι είναι σημαδεμένο και οδηγεί μετά από 3 ώρες στο καταφύγιο και από εκεί σε 2 ώρες στην αλπική Δρακολίμνη. Κοντά στο χωριό Αγ. Μηνάς έχουν ανασκαφεί ερείπια ακρόπολης Ελληνιστικών χρόνων. Ίσως εδώ να υπήρχε και η αρχαία πόλη των Ευρυμενών. Ακόμη, στην κορφή λόφου βρίσκεται βυζαντινό κάστρο, το γνωστό "Καστράκι" για τους ντόπιους, που μάλιστα πιστεύουν ότι επικοινωνούσε με τον Βοϊδομάτη με υπόγεια σκάλα.
Aνατολικό Ζαγόρι
Στα όρια της Ηπείρου με την Μακεδονία απλώνεται η περιοχή του ανατολικού Ζαγορίου που ορίζεται από την παρουσία του ποταμού Αώου. Η περιοχή προσεγγίζεται από τον εθνικό δρόμο Τρικάλων - Ιωαννίνων και απέχει ελάχιστα από την ορεινή κωμόπολη του Μετσόβου. Τα κυριότερα χωριά είναι το Τρίστενο, το Γρεβενίτι, το Φλαμπουράρι, το Ελατοχώρι, η Βοβούσα, η Δολιανή και το Μακρινό που μοιάζουν να κρύβονται πίσω από τα αδιαπέραστα δάση και τις χιονισμένες μέχρι τον Ιούνιο, κορφές των βουνών.
Εδώ στα κορφοβούνια της Πίνδου κατά τη διάρκεια της Γερμανοϊταλικης Κατοχής, κτυπούσε η καρδιά της ελεύθερης Ελλάδας κι αυτό ήταν κάτι που δεν μπόρεσε να χωνέψει η γερμανική στρατιωτική διο
ίκηση. Οι Ιταλοί δεν κατάφεραν να περιορίσουν την εξάπλωση των αντάρτικων δυνάμεων και έτσι ανέλαβαν δράση -κατόπιν προσωπικής εντολής του ίδιου του Χίτλερ για "συντριβή των ατάκτων με οποιονδήποτε τρόπο"!
Έτσι από τον Αύγουστο του 1943 ως τον Αύγουστο του 1944, οι γερμανικές στρατιές με επίλεκτες δυνάμεις πυρός εφορμούσαν στα ελευθέρα βουνά κατακαίγοντας τους οικισμούς. Σε δέκα μήνες κατάστρεψαν 1200 χωριά, ανάμεσά τους και το σύνολο των χωριών του Ανατολικού Ζαγορίου. Έτσι σήμερα το οικιστικό αυτό σύμπλεγμα δεν διαθέτη την αρχιτεκτονική συνοχή, ούτε φυσικά και την τουριστική υποδομή που συναντά κανείς στο Κεντρικό και Δυτικό Ζαγόρι.
Παρόλα αυτά η μοναδική φύση, η παρουσία γρήγορων ποταμών και τα μεγάλα σε έκταση δάση, κερδίζουν με το παραπάνω τις εντυπώσεις. Άφθονα μονοπάτια και δασικοί δρόμοι, οδηγούν σε απίθανες τοποθεσίες αλλά και στην καρδιά του Εθνικού Δρυμού, τη «Βάλια Κάλντα» - δηλαδή τη Ζεστή Κοιλάδα - ο οποίος προστατεύεται ως ένα από τα ελάχιστα πια καταφύγια της καφετιάς αρκούδας στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο.
Κεντρικό Ζαγόρι
Αφήνοντας πίσω την ηρεμία της λίμνης των Ιωαννίνων και την ένταση της σύγχρονης πρωτεύουσας του νομού, τα χιλιόμετρα φεύγουν γρήγορα στις μεγάλες ευθείες του κεντρικού οδικού άξονα Ιωαννίνων-Κόνιτσας. Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Ηπειρώτικη πολιτεία ένας στενός παράδρομος ξεστρατίζει από τη ρότα του εθνικού δρόμου και χάνεται στην αγκαλά των βουνών. Τα χωριά Ελάτη, Δίλοφος, Κήποι, Τσεπέλοβο, Κουκούλι, Σκαμνέλι, Ηλιοχώρι, Βρυσοχώρι και αρκετά ακόμη, α
παρτίζουν το Κεντρικό Ζαγόρι.Τα χωριά Μονοδέντρι, Βίτσα, Πεδινά, Ελαφότοπος ανήκουν στο Δυτικό Ζαγόρι, όμως σήμερα με το υπάρχον οδικό δίκτυο βρίσκονται κοντά στα χωριά του κεντρικού Ζαγορίου και θα τα συμπεριλάβουμε σε αυτήν την παρουσίασή μας. Το Τσεπέλοβο και το Μονοδένδρι, με την πάροδο του χρόνου έχουν αναπτυχθεί σε τουριστικά θέρετρα χωρίς ωστόσο να χάσουν την αυθεντική αρχιτεκτονική τους προσωπικότητα και την πέτρινη γοητεία τους. Το χωριό Κήποι - το οποίο παλιότερο ονομαζόταν Μπάγια - που υπήρξε κεφαλοχώρι από τον 15ο αιώνα, διατηρεί ακόμα και σήμερα ζωντανές τις αγροτικές του καταβολέςs.
Λίγο πιο απόμερα ξεπροβάλλει το Δίλοφο με τους καλοδιατηρημένους και λιγότερο επιτηδευμένους μαχαλάδες από όλο το Ζαγόρι. Κοντά στους Κήπους θα βρούμε το Κουκούλι με την πλατανοσκέπαστη δροσερή πλατεία του και τα θαυμάσια αρχοντικά με ιστορική διαδρομή οκτώ αιώνων. Εδώ βρίσκεται και το Πνευματικό Κέντρο - Μουσείο "Κ. Λαζαρίδης" που διαθέτει μια αξιόλογη συλλογή παλιών συγγραμμάτων, αλλά και μια πλούσια αντιπροσωπευτική συγκέντρωση βοτάνων από την μοναδική σε ποικιλία χλωρίδα της περιοχής Βίκου- Ζαγορίου. Πιο ανατολικά κρυμμένα πίσω από απίστευτα για τα μεσογειακά δεδομένα δάση κωνοφόρων, κρύβονται τα πιο "άσημα" χωριά όπως η Λάιστα το Ηλιοχώρι, το Βρυσοχώρι.
Δυτικό Ζαγόρι
Η Αρίστη και το Πάπιγκο είναι τα σημαντικότερα χωριά του δυτικού Ζαγοριού και κυριολεκτικά σε
καθηλώνουν με την πέτρινη προσωπικότητά τους. Στέγες, βράχια, ουρανός, εκεί που τελειώνει το ένα αρχίζει το άλλο. Παραδίπλα τα χωριά Βίκος και Αγ. Μηνάς, κάπως μακρύτερα από το τουριστικό ρεύμα της περιοχής, διατηρούν αναλλοίωτη την αυθεντική προσωπικότητα τους.Η βουνό Τύμφη απ’ την πλευρά του δυτικού Ζαγορίου αποκαλύπτει την άγρια, βραχώδη θωριά του και το υποβλητικό, πανέμορφο φαράγγι του Βίκου. Ένας στενός αλλά ασφάλτινος δρόμος κουλουριάζεται στις απόκρημνες πλαγιές και συνδέει μεταξύ τους, τους οικισμούς. Η Αρίστη βρίσκεται σε ύψος 650 μέτρων και είναι ένα από τα μεγάλα χωριά του Δυτ. Ζαγορίου. Το παλιό της όνομα ήταν Αρτσίστα και είχε κατά την περίοδο της ακμής της πάνω από 1000 κατοίκους. Εδώ δεσπόζει η επιβλητική εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, κτίσμα του 1718.
Από την Αρίστη ο δρόμος κατηφορίζει για την γέφυρα του Βοϊδομάτη. Από εδώ ξεκινούν δυο σημαντικές πεζοπορικές διαδρομές που εξελίσσονται παράλληλα με την κοίτη του ποταμού με κατεύθυνση είτε προς το μοναστήρι της Παναγιάς της Σπηλιώτισσας, (κτίσμα του 1673), είτε προς τις πηγές του Βοϊδομάτη. Από τη γέφυρα του Βοϊδομάτη αλλεπάλληλες στροφές οδηγούν στο φημισμένο Πάπιγκο, το πιο γνωστό από όλα τα Ζαγοροχώρια που απλώνει τις γειτονιές του σε ύψος 950 μέτρων.
Εδώ εκτός από τα άφθονα καλοδιατηρημένα σπίτια, ξεχωρίζει ο τρισυπόστατος ναός του Αγ. Βλάσιου, κτίσμα του 1852 σε θέση παλιότερου ναού. Ακόμη εντύπωση προκαλεί η περίφημη Καλλίνειος Σχ
ολή που κτίστηκε το 1897. Λίγο ψηλότερα βρίσκεται το Μικρό Πάπιγκο όπου και σταματά ο δρόμος. Απ’ το χωριό ξεκινά μονοπάτι που καταλήγει στο καταφύγιο της Γκαμήλας σε υψόμετρο 1950 μέτρα, ενώ από εκεί αρχίζουν και τα περισσότερα ορειβατικά μονοπάτια για τα υψίπεδα και τις κορφές του αλπικού βουνού.Τον χειμώνα γίνονται δύσβατα και η πεζοπορία σε αυτά απαιτεί ειδικές γνώσεις και ανάλογη πείρα. Το καλοκαίρι τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά και δεν είναι λίγοι αυτοί που ανηφορίζουν από το Πάπιγκο για τα υψίπεδα του βουνού. Το μονοπάτι είναι σημαδεμένο και οδηγεί μετά από 3 ώρες στο καταφύγιο και από εκεί σε 2 ώρες στην αλπική Δρακολίμνη. Κοντά στο χωριό Αγ. Μηνάς έχουν ανασκαφεί ερείπια ακρόπολης Ελληνιστικών χρόνων. Ίσως εδώ να υπήρχε και η αρχαία πόλη των Ευρυμενών. Ακόμη, στην κορφή λόφου βρίσκεται βυζαντινό κάστρο, το γνωστό "Καστράκι" για τους ντόπιους, που μάλιστα πιστεύουν ότι επικοινωνούσε με τον Βοϊδομάτη με υπόγεια σκάλα.
Aνατολικό Ζαγόρι
Στα όρια της Ηπείρου με την Μακεδονία απλώνεται η περιοχή του ανατολικού Ζαγορίου που ορίζεται από την παρουσία του ποταμού Αώου. Η περιοχή προσεγγίζεται από τον εθνικό δρόμο Τρικάλων - Ιωαννίνων και απέχει ελάχιστα από την ορεινή κωμόπολη του Μετσόβου. Τα κυριότερα χωριά είναι το Τρίστενο, το Γρεβενίτι, το Φλαμπουράρι, το Ελατοχώρι, η Βοβούσα, η Δολιανή και το Μακρινό που μοιάζουν να κρύβονται πίσω από τα αδιαπέραστα δάση και τις χιονισμένες μέχρι τον Ιούνιο, κορφές των βουνών.
Εδώ στα κορφοβούνια της Πίνδου κατά τη διάρκεια της Γερμανοϊταλικης Κατοχής, κτυπούσε η καρδιά της ελεύθερης Ελλάδας κι αυτό ήταν κάτι που δεν μπόρεσε να χωνέψει η γερμανική στρατιωτική διο
ίκηση. Οι Ιταλοί δεν κατάφεραν να περιορίσουν την εξάπλωση των αντάρτικων δυνάμεων και έτσι ανέλαβαν δράση -κατόπιν προσωπικής εντολής του ίδιου του Χίτλερ για "συντριβή των ατάκτων με οποιονδήποτε τρόπο"!Έτσι από τον Αύγουστο του 1943 ως τον Αύγουστο του 1944, οι γερμανικές στρατιές με επίλεκτες δυνάμεις πυρός εφορμούσαν στα ελευθέρα βουνά κατακαίγοντας τους οικισμούς. Σε δέκα μήνες κατάστρεψαν 1200 χωριά, ανάμεσά τους και το σύνολο των χωριών του Ανατολικού Ζαγορίου. Έτσι σήμερα το οικιστικό αυτό σύμπλεγμα δεν διαθέτη την αρχιτεκτονική συνοχή, ούτε φυσικά και την τουριστική υποδομή που συναντά κανείς στο Κεντρικό και Δυτικό Ζαγόρι.
Παρόλα αυτά η μοναδική φύση, η παρουσία γρήγορων ποταμών και τα μεγάλα σε έκταση δάση, κερδίζουν με το παραπάνω τις εντυπώσεις. Άφθονα μονοπάτια και δασικοί δρόμοι, οδηγούν σε απίθανες τοποθεσίες αλλά και στην καρδιά του Εθνικού Δρυμού, τη «Βάλια Κάλντα» - δηλαδή τη Ζεστή Κοιλάδα - ο οποίος προστατεύεται ως ένα από τα ελάχιστα πια καταφύγια της καφετιάς αρκούδας στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο.
ΠΗΓΗ: amvrakia.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου