Το Τρίστενο στο Ανατολικό Ζαγόρι.

Το Τρίστενο είναι χωριό του νομού Ιωαννίνων του Δήμου Ανατολικού Ζαγορίου. 
Βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές της Τύμφης σε υψόμετρο 940 μέτρων. Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 141 κάτοικοι.
Το Τρίστενο Ανατολικού Ζαγορίου δεν είναι γνωστό πότε δημιουργήθηκε ως χωριό. Γραπτώς πρώτη φορά αναφέρεται σ' ένα χρυσόβουλο 1319 (παραχωρητήριο περίπου) του Ανδρόνικου Β' σε κάποιο άρχοντα των Ιωαννίνων με το όνομα Δρεστενίκος του οποίου το όνομα υπήρχε τουλάχιστον μέχρι τον περασμένο αιώνα στα Γιάννινα. Προφανώς από το όνομα του Βυζαντινού αυτού τιμαριούχου, ονομάστηκε το χωριό Δρεστενίκου και αργότερα Δρεστένικο και Ντρεστένικο. Αρκετά χρόνια μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου (1912-1913), το 1927 με διάταγμα, μετονομάσθηκε σε Τρίστενο, από τα τρία στενά που υπάρχουν πάνω από το χωριό. Σαν πρώτοι οικιστές του αναφέρονται ποιμένες από την Χειμάρρα που έφερναν τα πρόβατά τους για βοσκή στο Ζαγόρι το καλοκαίρι. Αυτήν την εκδοχή δεν την δέχονται οι κάτοικοί του που αντιπαρατάσουν την άποψη ότι οι πρώτοι οικιστές ήρθαν από την Βέροια και ήταν τεχνίτες σκαφιδίων. Το Τρίστενο, αναφέρεται σαν τόπος θανάτου του Αγωνιστή των Βαλκανικών Πολέμων, Χατζημιχαήλ Κωνσταντίνου, το 1913. Ο Πέτρος Αποστολίδης μαθητής γυμνασίου τότε, και μετέπειτα Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος και εκλεγμένος το 1944 Δήμαρχος Ιωαννίνων, γράφει για την απελευθέρωση του 1913 :

"Πριν μερικές μέρες είχε περάσει από το χωριό μας ένα τάγμα τούρκικος στρατός προς το Τρίστενο που είχε απελευθερωθεί, δεν ενόχλησαν όμως τους κατοίκους στο χωριό, μόνο ψωμί ζήτησαν και τους έδωκε η κοινότητα. Τους έστησαν όμως ενέδρα Κρητικοί αντάρτες, τους τσάκισαν και γύρισαν πίσω στα Γιάννενα κουβαλώντας και κάποιον βαριά τραυματισμένο, το δύστυχο το Βασίλη, απ’ τους Βορειοηπειρώτες που είχαν επιστρατεύσει."
Επί Ιταλικής κατοχής, πριν την εμφάνιση των Γερμανών, 50 κάτοικοι του χωριού φυλακίστηκαν διαδοχικά. Οι Γερμανοί ήρθαν για πρώτη φορά στις 28/12/1943 και έκαψαν 14 σπίτια, ενώ λίγο έξω από την είσοδο του χωριού, στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου, τμήμα του 85 Συν/τος και της ΙΧ Μεραρχίας εξόντωσε χιτλερικό απόσπασμα από 60 άνδρες. Σκότωσαν 13 και αιχμαλώτισαν τους άλλους.Ως αντίποινα οι Γερμανοί έκαψαν τα περισσότερα σπίτια του χωριού.
Στις 23 Αυγούστου διεξάγεται κάθε χρόνο το πανηγύρι στο Τρίστενο που κρατάει ακόμα και σήμερα τον παραδοσιακό του χαρακτήρα.

Αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη με κλασική Ζαγορίσια αρχιτεκτονική το 1793. Λίγα είναι τα κτίσματα που διατηρούν την κλασική Ζαγορίσια αρχιτεκτονική αφού όπως και τα υπόλοιπα χωριά του Ανατολικού του Ζαγορίου, έτσι και το Τρίστενο γνώρισε τρομακτικές καταστροφές από τους βομβαρδισμούς των Γερμανών κατά το 1943. Σημείο αναφοράς του χωριού είναι ο παραδοσιακός πέτρινος νερόμυλος ο οποίος κτίστηκε το 1835. Στην αρχή ήταν διπλός με δύο μονάδες παραγωγής και είχε την δυνατότητα να αλέθει 100 οκάδες δημητριακών την ώρα. Τα τελευταία χρόνια ανακαινίστηκε και ξαναλειτουργεί. Πρόκειται για έναν από τους τελευταίους νερόμυλους στην χώρα που βρίσκεται σε λειτουργία. Τέλος το πέτρινο γεφυράκι που ενώνει το χωριό που έχει κόψει στα δύο το ρέμα Γκούρα που το διασχίζει. Εκεί κατά το έτος 1975 η Αδελφότητα των Τριστενκιωτών θέλοντας να αξιοποιήσει τον καταρράκτη κατασκεύασε φράγμα δημιουργώντας μια μικρή λίμνη επιφανείας 200 τ.μ. περίπου.

ΠΗΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ:    el.wikipedia.org

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:   Από προσωπικό αρχείο