Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια, που αποτελούν μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της νεότερης ιστορίας, στο Νομό Ιωαννίνων, είναι σύμφωνα με τους ειδικούς στη μελέτη τους επιστήμονες, μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της αρχιτεκτονικής για τον προβιομηχανικό άνθρωπο. Ταυτόχρονα θεωρούνται ως ο πρώτος μεγάλος σταθμός στην εξελικτική πορεία της παγκόσμιας γεφυροποιίας, με δεύτερο την εισαγωγή της χρήσης σιδήρου στις εν λόγω κατασκευές.
Ο σημαντικός ρόλος που έπαιζαν τα παραδοσιακά γεφύρια στη ζωή των ανθρώπων, τουλάχιστον μέχρι τον 20ό αιώνα αποδεικνύεται εκτός των άλλων και από όλα τα σχετικά τραγούδια, τις παραδόσεις αλλά και τους θρύλους, που έχουν δημιουργηθεί γι’ αυτά και σώζονται μέχρι σήμερα, ως στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης. Κάποια μάλιστα φτάνουν να αναφέρονται ακόμα και σε ανθρωποθυσίες προκειμένου να στεριώσει το πολυπόθητο έργο!
Σημαντικές πτυχές της ιστορίας, της κατασκευής και του ρόλου που έπαιζαν τα τοξωτά γεφύρια στην χώρα μας, εκ των οποίων ορισμένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα εντοπίζονται στην περιοχή των Ιωαννίνων, καθώς και στο Νομό Γρεβενών, παρουσιάζονται σε πρόσφατη εμπεριστατωμένη έκδοση του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας Πηλίου, στην οποία μάλιστα γίνεται και ιδιαίτερη αναφορά, με λεπτομέρειες και αναλυτικά στοιχεία στα πιο γνωστά μνημεία του Νομού μας.
ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ
Όπως τονίζεται στο λεύκωμα, το πέτρινο γεφύρι, μονότοξο όπως αυτό της Κόνιτσας ή πολύτοξο όπως της Άρτας ήταν μέχρι τον 20ό αιώνα, το μόνο εφικτό, αλλά λειτουργικό τεχνικό έργο, που μπορούσε να κατασκευάσει ο ασπούδαστος μάστορας της εποχής εκείνης, προκειμένου να δώσει τη λύση στο συγκοινωνιακό πρόβλημα που απασχολούσε, όχι μόνο τον ίδιο αλλά όλους ανεξαιρέτως τους συντοπίτες του.
Όπως τονίζεται στο λεύκωμα, το πέτρινο γεφύρι, μονότοξο όπως αυτό της Κόνιτσας ή πολύτοξο όπως της Άρτας ήταν μέχρι τον 20ό αιώνα, το μόνο εφικτό, αλλά λειτουργικό τεχνικό έργο, που μπορούσε να κατασκευάσει ο ασπούδαστος μάστορας της εποχής εκείνης, προκειμένου να δώσει τη λύση στο συγκοινωνιακό πρόβλημα που απασχολούσε, όχι μόνο τον ίδιο αλλά όλους ανεξαιρέτως τους συντοπίτες του.
Εξάλλου, στην προβιομηχανική Ελλάδα, το κύριο δομικό υλικό ήταν η πέτρα και ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που απασχολούσαν τους κατοίκους, περισσότερο της ηπειρωτικής υπαίθρου, ήταν η ασφαλής διέλευση των οδοιπόρων και των μεταφορικών μέσων τους, πάνω από ποτάμια, ρέματα και χείμαρρους. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα τοξωτά γεφύρια χτίζονταν συνήθως σε μια ιδιαίτερη αλλά και σε πολλές περιπτώσεις δυσπρόσιτη θέση.
ΧΑΘΗΚΕ Η ΤΕΧΝΗ!
Η κατασκευή γεφυριών αυτού του είδους σταμάτησε οριστικά γύρω στο 1940 και η πολύπλοκη αυτή τέχνη, που άκμασε για δεκαετίες και στην περιοχή μας, έχει ήδη περάσει στη λήθη. Σήμερα δεν υπάρχει πλέον ούτε ένας «γεφυράς» ή «κιοπρουλής», όπως χαρακτηριστικά ονομαζόταν εκείνη την εποχή ο λαϊκός γεφυροποιός. Όσο για τα γεφύρια που έχουν διασωθεί, εξαιτίας της δυσπρόσιτης θέσης τους αλλά και της έντονης αστυφιλίας που ερημώνει την ελληνική ύπαιθρο, τα περισσότερα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά στον ντόπιο πληθυσμό. Πολλά από αυτά μάλιστα, έχουν περιέλθει σε αχρηστία και έχουν παραδοθεί στη φθορά του χρόνου.
Η κατασκευή γεφυριών αυτού του είδους σταμάτησε οριστικά γύρω στο 1940 και η πολύπλοκη αυτή τέχνη, που άκμασε για δεκαετίες και στην περιοχή μας, έχει ήδη περάσει στη λήθη. Σήμερα δεν υπάρχει πλέον ούτε ένας «γεφυράς» ή «κιοπρουλής», όπως χαρακτηριστικά ονομαζόταν εκείνη την εποχή ο λαϊκός γεφυροποιός. Όσο για τα γεφύρια που έχουν διασωθεί, εξαιτίας της δυσπρόσιτης θέσης τους αλλά και της έντονης αστυφιλίας που ερημώνει την ελληνική ύπαιθρο, τα περισσότερα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστά στον ντόπιο πληθυσμό. Πολλά από αυτά μάλιστα, έχουν περιέλθει σε αχρηστία και έχουν παραδοθεί στη φθορά του χρόνου.
ΤΑ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ…
Σύμφωνα με την έκδοση του Κέντρου Περιβ/κής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας, τα πιο σημαντικά τοξωτά γεφύρια που υπάρχουν σήμερα στο Νομό Ιωαννίνων είναι τα εξής:
Σύμφωνα με την έκδοση του Κέντρου Περιβ/κής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας, τα πιο σημαντικά τοξωτά γεφύρια που υπάρχουν σήμερα στο Νομό Ιωαννίνων είναι τα εξής:
- Του Νούτσου ή Κόκκορου, 1750: Μονότοξο γεφύρι, κοντά στο χωριό Κήποι Ζαγορίου. Γεφυρώνει τον ποταμό Βίκο. Πρώτος χορηγός ήταν ο Νούτσος Κοντοδήμος από το χωριό Βραδέτο και το 1768 επισκευάστηκε από τον Νούτσο Καραμεσίνη. Έχει ένα πολύ μικρό ανακουφιστικό τόξο και μια μαρμάρινη επιγραφή στη δυτική πλευρά που μνημονεύει την επισκευή του 1960 από την «Ένωση Ζαγορίσιων Αθηνών».
- Το Καλογερικό ή του Πλακίδα, 1814: Τρίτοξο. Γεφυρώνει τον ποταμό Βίκο. Πρώτος χορηγός υπήρξε ο καλόγερος Σεραφείμ από το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία της Βίτσας. Ο Αλέξανδρος Μαμμόπουλος το χαρακτήρισε ως «κάμπια εν κινήσει». Το κατάστρωμά του δεν είναι επίπεδο και ακολουθεί τα ανεβοκατεβάσματα των 3 τόξων.
- Της Ζέρμας, αχρονολόγητο: Δίτοξο. Γεφυρώνει τον ποταμό Σαραντάπορο. Βρίσκεται ανάμεσα στη Δροσοπηγή (=Κάντσικο) και την Πλαγιά (=Ζέρμα) του Δήμου Μαστοροχωρίων. Έχει δύο άνισα και οξυκόρυφα τόξα και το μεσόβαθρό του χτίστηκε πάνω σε φυσικό βράχο. Η κατασκευή του μπορεί να σχετίζεται με την ίδρυση της Μονής της Παναγίας της Ζέρμας κατά το 15ο αιώνα.
- Της Κόνιτσας, 1870: Μονότοξο. Γεφυρώνει τον ποταμό Αώο, νοτιοδυτικά της πόλης της Κόνιτσας. Ίσως το μεγαλύτερο μονότοξο της Βαλκανικής με διαστάσεις τόξου 20×40 μέτρα. Κόστισε 120.000 γρόσια και χορηγοί ήταν ο Ι. Λούλης, οι αφοί Λιάμπεη, η Α. Παπάζογλου, κ.ά. Ο Ζιώγας Φρόντζος από την Πυρσόγιαννη ήταν ο πρώτος μάστορας. Έχει σιδερένιο καμπανάκι.
Πηγή: ΠΡΩΪΝΟΣ ΛΟΓΟΣ (www.proinoslogos.gr)
ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΣΤΟ: www.kolivas.de
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου